موضوع: وظایف شیعه و خدمتگذاری امام عصر

سرانجام سخن

از آن‌چه گذشت این نتیجه حاصل شد که در دوران طولانی غیبت امام عصر ـ عجل‌اللّه‌ تعالی فرجه الشریف ـ حیات سیاسی شیعه در قالب چهار گفتمان اساسی مطرح بوده است: انتظار، تقیه، تعامل و تشکیل حکومت.
انتظار اولین و گسترده‌ ترین گفتمانی است که می‌تواند سایر گفتمان‌ها را در درون خود جای دهد. گفتمان تقیه در مقطع خاص آغاز غیبت تا ظهور شیعیان بویهی، بخشی از تاریخ سیاسی شیعه را پوشش داده است. اگرچه به این دوران منحصر نمی‌شود. گفتمان سوم با عنوان تعامل و مصلحت در دورانی است که اقلیت شیعه در موازنه قوا خود را در ردیف اکثریت سنی و دستگاه سیاسی خلافت احساس می‌کند و برای حفظ هویت خویش به همکاری روی آورده است. در نهایت چاره‌جویی‌های شیعه برای به دست گرفتن قدرت و تشکیل حکومت در قالب ولایت فقیه آخرین گفتمانی است که مطرح شد و در دوران معاصر توسط بزرگ‌ترین نماینده فکری شیعه یعنی امام خمینی در ایران محقق شد و امروز شیعه با آن شناسایی می‌شود.
نویسنده : مهاجرنیا، محسن

• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 1، ص 185.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ابن شعبه حرّانی، تحف‌العقول، ص 37.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 141.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محمدتقی موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ترجمه حائری، ج 2، ص 210.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال‌الدین صدوق، تمام النعمة، ج 1، ص 320.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] علی مشکینی، المصباح المنیر، ص 465.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 52، ص 111.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ج 53، ص 177.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نهج‌البلاغه، خطبه 3.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 52، ص 111.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 132.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 92.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 150.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] عمادالدین باقی، در شناخت حزب قاعدین زمان، ص 144.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص 66 و نیز ر . ک. رساله تقیه شیخ انصاری.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر . ک به: سید احمد طیبی شبستری، تقیه امر به‌معروف و نهی از منکر، (تهران: انتشارات اسلامی، 1350) ص 47.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] غافر (40) آیه 28.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] انعام (6) آیه 76.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صافات (37) آیه 89.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نحل (16) آیه 106.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تقیه، امر به معروف و نهی از منکر، پیشین، ص 48 - 50.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر . ک به: ثامر هاشم العمیدی، تقیه از دیدگاه مذاهب و فرقه‌های اسلامی غیر شیعی، ترجمه سید محمدصادق عارف (آستان قدس رضوی، 1377).
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محمد صدر، رسالت اسلامی در عصر غیبت (انتشارات بدر، 1360)، ص 185.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] وسایل الشیعه، ابواب امر به معروف، باب 24، حدیث 16.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، باب 28، حدیث 3.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محسن مهاجرنیا، اندیشه سیاسی فارابی،ص74.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 35.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] المبسوط، ج 2، ص 356؛ و تلخیص‌الشافی، ج 3، ص 94.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شیخ طوسی، النهایة، ص 356.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 290.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] روح‌اللّه‌ شریعتی، اندیشه سیاسی محققق حلّی، (بوستان کتاب، 1380)، ص 112.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محسن مهاجرنیا، اندیشه سیاسی شیخ انصاری (کنگره بزرگداشت شیخ اعظم، 1373)، ص 56.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ابونصر فارابی، آراء اهل‌المدینه‌الفاضله،ص122.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محسن مهاجرنیا،اندیشه‌سیاسی‌فا رابی،ص239.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ابونصر فارابی، المله، ص 50.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] وسایل‌الشیعه، ج 18، ص 101.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر . ک به: شیخ مفید، المقنعه، ص 810.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر . ک به: سلاّر دیلمی، المراسم العلویّه، ص 263.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شیخ طوسی، النهایه، ص 301.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شهید ثانی، حقایق‌الایمان، ص 193.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] محمدحسن نجفی، جواهرالکلام،ج21،ص396.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر. ک به: تأسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اخلاق مدنی از نگارنده در مجموعه مقالات کنگره فاضلین نراقین، ج 2.

منابع:
آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: مجله شیعه شناسی » تابستان 1382 - شماره 2 (از صفحه 51 تا 66)

انواع انتظار

مقدمه
درباره‏ی انتظار، دیدگاه‏ها و نظرات مختلفی وجود دارد. بیشتر اندیشمندان و محققان، انتظار را به دو نوع اساسی تقسیم کرده‏اند:«انتظار منفی و انتظار مثبت» یا «انتظار تلخ و شیرین» و به ارایه‏ی مباحثی در این قبال پرداخته‏اند. در این میان، جامع‏ترین تحلیل، تحلیل بنیانگذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی‏رحمه الله است که در سخنان متعدّدی، دیدگاه‏ها و رویکردهای مختلف انتظار را مطرح و مبانی برخی از آن نظریات را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
از آنجا که تفصیل در ارایه‏ی همه‏ی دیدگاه‏ها و نقد و بررسی مشروح آنها از حوصله‏ی این مقاله خارج است، لذا خلاصه‏ی دیدگاه‏ها را طرح و به پیامدها و عوامل زمینه‏ساز آنها اشاره‏ای کرده و در نهایت دیدگاه صواب را برگزیده و به تبیین آن می‏پردازیم تا در پرتو آن، حقیقت و متعلق انتظار رخ بنماید.
اهمیّت این مسأله در این است که هرگونه تحلیلی در این رابطه، بستر دیدگاه‏ها و عملکردهای متفاوتی، برای فرد و اجتماع خواهد بود و وظایف منتظِر را در دوران غیبت تا ظهور دولت یار، رقم می‏زند. آری، جنبش‏های متفاوت سیاسی و اجتماعی و یا رکود و عدم تحرک جوامع و افراد بسته به تبیین این معناست.

دیدگاه‏ها و رویکردها
1) برخی انتظار فرج را در دعا برای فرج و امر به معروف و نهی از منکرهای جزیی، منحصر دانسته و بیشتر از آن وظیفه‏ای برای خویش قایل نیستند.
2) گروهی دیگر، حتّی امر به معروف و نهی از منکرهای جزیی را نیز برنمی‏تابند چرا که معتقدند، از آن جا که در دوران غیبت، کاری از آنها برنمی‏آید، تکلیفی برعهده ندارند. امام زمان (عج) خود، هنگام ظهور، کارها را حل می‏کند.
گفتنی است بسیاری از معتقدان این دو فکر، ممکن است افراد صالحی باشند، لیک کوته فکر.
3) پندار گروه سوم چنین است: جامعه بایستی به حال خود رها شود و کاری به فساد نباید داشت تا زمینه‏ی ظهور که دنیایی پر از ظلم و فساد است، فراهم آید.
4) گروه چهارم (به تعبیر حضرت امام؛ برخی ساده لوح و برخی منحرف([برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]»، انتظار را چنین تفسیر می‏کنند: نه تنها نباید جلوی مفاسد و گناهان را گرفت، بلکه
بایستی به آن‏ها دامن هم زد تا زمینه‏ی ظهور حجّت‏علیه السلام، هرچه بیشتر فراهم آید.
5) دیدگاه پنجم، هر حکومتی را به هر شکل، باطل و بر خلاف اسلام می‏داندو قایل است: «هر اقدامی برای تشکیل حکومت در زمان غیبت، خلاف شرع و مخالف نصوص و روایات معتبر است»، به این استدلال که در روایات آمده: هر عَلَم و پرچمی قبل از ظهور قائم‏علیه السلام باطل است. اینها نیز مانند دسته‏ی قبل، برخی فریب خورده و ساده لوح بوده و برخی منحرف، به دنبال اهداف و مقاصد سیاسی.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
پیش از طرح منشأ و علل چنین دیدگاه‏هایی، ذکر برخی از پیامدهای این نظریات، بدیهی می‏نماید تا مشخّص گردد چرا این انتظار، انتظار تلخ یا منفی نامیده می‏شود.

پیامدها:
1. قانع بودن به وضع موجود وعدم کوشش برای تحقق وضعی بهتر.
2. عقب ماندگی توده.
3. چیرگی بیگانگان و تن دادن به هر زبونی و یوغ بیگانه و عدم استقلال و آزادی.
4. نا امیدی و یأس و پذیرش شکست در حوزه‏ی فرد و اجتماع.
5. ناتوانی دولت و نابسامانی کشور.
6. فراگیر شدن ظلم و ستم، غرقه شدن در تباهی‏ها و نظاره‏گر بودن نسبت به آن‏ها.
7. قبول ذلّت و تن دادن به هر بدبختی در حوزه‏ی فردی و اجتماعی.
8. تنبلی و بی مسئولیتی.
9. مشکل‏تر ساختن حرکت و قیام امام زمان(چرا که از سویی قیام جهانی است و از سوی دیگر، حرکت امام زمان‏علیه السلام چون باقی امور روال طبیعی دارد و قرار نیست همه‏ی امور، معجزه آسا صورت پذیرد.قیام امام زمان‏علیه السلام زمینه‏سازی و آمادگی می‏طلبد و هر چه فساد و تباهی بیش‏تر باشد، کار امام‏علیه السلام و مبارزه سخت و طولانی‏تر می‏گردد).
10. تعطیلی بسیاری از آیات و روایات، اگر نگوییم همه، مانند:امر به معروف و نهی از منکر، سیاست داخلی و خارجی، چگونگی برخورد با کفّار و مشرکان، دیه، حدود، دفاع از محرومان در اقصای عالم.
و... .

...
منشأ وعلل اشتباه
1. کوته فکری وعدم بصیرت کافی به دین.
2. توهّم اسقاط کلّ تکلیف به دلیل عدم استطاعت به کل؛ یعنی چون قدرت و توانایی به اصلاح کل نیست، تکلیف هم ساقط است؛ به عبارت دیگر، چون اصلاح کل، تنها به وسیله‏ی امام زمان(عج) مقدور است و از دیگر افراد بر نمی‏آید، پس هیچ تکلیفی وجود ندارد؛ غافل از این که اگر اصلاح کلّ مقدور نیست، آن مقداری که مقدور باشد، ساقط نشده است. معروف است: مالا یدرک کلّه، لا یترک کلّه؛ آنچه که همه‏ی آن دست یافتنی نیست، به تمام هم رها نمی‏گردد.
3. توهّم این که امام زمان‏علیه السلام کارها را به وسیله‏ی اکراه و اجبار یا صرفاً معجزه‏آسا انجام می‏دهد پس نیاز به مقدمات و زمینه‏سازی نیست.
4. هدف، وسیله را توجیه می‏کند: «الغایات تبرّر المبادی‏ء»،هدف‏ها وسیله‏های نامشروع را مشروع می‏کند، پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعه‏ی فحشا و فساد است. اینجاست که گناه هم لذّت و کامجویی است و هم کمک به انقلاب مقدس یعنی:
در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد
طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
بدیهی است چنین دیدگاهی از نظر دین کاملاً اشتباه است.چرا که همان‏طور که حکومت حضرت مهدی‏علیه السلام ریشه‏کن کننده‏ی ظلم و جور و برپا کننده‏ی عدل مجسّم است و تهی از قلدری و قساوت می‏باشد؛ پیدایش این مقصود نیز بایستی چنین باشد. از ظلم و جور دور و از قساوت و قلدری برکنار و از دروغگویی و ریاکاری خالی باشد. چون قداست هدف، مبرّر وسیله‏ی گناه نمی‏شود، گناه جز گناه نمی‏زاید. با ظلم نمی‏شود عدل را به پا کرد. با عقده‏ی انتقام نمی‏توان دادگری کرد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
5. عدم فهم صحیح روایات «که ظلم و جور آخر الزمان را مطرح می‏کنند» واین اشتباه که پس بایستی، یا کاری به فساد و تباهی نداشت و در مقابل آن موضع بی‏طرفی اتخاذ کرد (دیدگاه چهارم) و یا حتّی دیگران را به گناه فرا خواند (دیدگاه پنجم)؛ غافل از این که، به طور بدیهی، همیشه عالم پر از ظلم بوده است بدیهی است و از روایات برنمی‏آید، همه بایستی ظالم یا فاسد گردند.
آری نگاهی کوتاه و گذرا به جهان نشان می‏دهد که ظلم عالم را فرا گرفته است، عدّه‏ای ظالمند و بسیاری مظلوم؛ ضمناً هیچ منافاتی ندارد که در کنار این ظلم و جور، دوستان و چشم براهان آن حضرت، با زمینه‏سازی مثبت و آینده ساز، در اندیشه‏ی مقدمه چینی برای انقلاب جهانی ایشان بلکه نوید مهدی موعود به اهل ایمان و عمل صالح باشند.
شیخ صدوق روایتی از امام صادق‏علیه السلام نقل می‏کند مبنی بر این که این امر تحقق نمی‏پذیرد مگر این که هر یک از شقی و سعید به نهایت کار خود برسند[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]پس سخن در این است که گروه سعداء و گروه اشقیاء هر کدام به نهایت کار خود برسند. سخن در این نیست که سعیدی در کار نباشد و فقط اشقیاء به منتها درجه‏ی شقاوت برسند.
6. جدایی از مسایل سیاسی و دست سیاست بازان که به دنبال سکون و رکود جوامع اسلامی‏اند، عدم فهم روایات«بطلان هر علمی قبل از ظهور» نیز زمینه‏ساز دیدگاه پنجم است. غافل از آن که، این روایات از آنچه فقها با روایات دیگر می‏نمایند، استثنا نیست، پس بایستی آنها نیز بر قرآن و روایات و عقل عرضه گردند تا مواردی مانند: حکومت،تخصیص، تخصّص و ورود و راه‏های دیگر جمع إعمال شود. حتّی در روایات آمده، اگر روایتی مخالف صریح قرآن بود، بایستی کنار نهاده شود(جعلی است یا ...) به هر حال آن چه آیات و روایات و عقل، انسان را رهنمون می‏شوند، بطلان قیام‏ها و جریانات قبل ظهور نیست؛ بلکه منظور از عَلَمی که در روایات، باطل اعلام شده، عَلَم قیام به نام حضرت مهدی است«روایات، [اشاره دارد] که هر کس علم بلند کند، به [نام] علم مهدی، به عنوان «مهدویت» بلند کند[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]، [باطل است.]نه هر قیامی که چون قیام زید به دنبال تحقق اهداف اهل بیت باشد. قیام زید و امثال آن در روایات معتبر، توسط اهل بیت کاملاً مورد تأیید واقع شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] به عنوان نمونه، به ذکر روایاتی بسنده می‏کنیم:
امام کاظم‏علیه السلام‏ فرمود: «رجل من أهل قم یدعو الناس إلی الحقّ یجتمع معه قوم کزبر الحدید لا تزلّهم الریاح العواصف و لایملّون من الحرب ولا یجبنون وعلی الله یتوکّلون والعاقبة للمتقین»[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]؛ قیامی به رهبری مردی از اهل قم که مردم را به حق دعوت می‏کند صورت می‏پذیرد که طرفداران و یاران آن رهبر، مردمی استوار و آهنین‏اند که ابداً از جنگ خسته نمی‏شوند و از دشمن نمی‏هراسند و تنها به خدا توکل می‏کنند و عاقبت نیز از آنِ کسانی است که اهل تقوا هستند.
در روایت دیگر، امام باقرعلیه السلام افرادی را مطرح می‏کنند که قبل از ظهور قیام کرده‏اند، حقشان داده نمی‏شودو پس از مبارزاتی کشته می‏شوند. جالب است؛ امام باقرعلیه السلام نه تنها قیامشان را باطل اعلام نمی‏کند، بلکه آنان را شهید معرفی می‏کند:
«کانّی بقوم قد خرجوا بالمشرق، یطلبون الحقّ فلا یعطونه ثمّ یطلبونه فلا یعطونه فإذا رأوا ذلک وضعوا سیوفهم علی عواتقهم فیعطون ما سألوا فلا یقبلونه حتّی
یقوموا ولا یدفعونها إلاّ إلی صاحبکم، قتلاهم شهداء...[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]؛ گویا جماعتی را می‏بینم که در مشرق قیام می‏کنند، طالب حق‏اند لیک، به آنها واگذار نمی‏شود، مجدداً حق را می‏طلبند، حق‏شان داده نمی‏شود. بنابراین چون چنین می‏بینند، به ناچار شمشیرها را به دست گرفته، آنچه می‏خواهند به کف می‏آورند لیک پس از قیام و مبارزه، (اینان) ، آن را به احدی، جز امام و صاحب شما تقدیم نمی‏دارند، کشته‏شدگان آنان، شهدایند و...».

...
دیدگاه صواب
6. در مقابل دیدگاه‏های فوق، نگرش دیگری هم وجود دارد: انتظار به معنای فراهم آوردن زمینه‏های ظهور حضرت است. ظلم ستیزی به مقدار توان و آمادگی برای ظهور حضرت.
یعنی در این دیدگاه، فرد بایستی عالم را برای آمدن حضرت مهیّا کند. نه تنها امر به معروف و نهی از منکر، بلکه به فکر و به دنبال تشکیل حکومت صالح و حفظ و حراست از کیان اسلامی نیز بایستی بود.
حضرت امام‏رحمه الله در این باره می‏فرمایند: البته پر کردن دنیا را از عدالت، این را ما نمی‏توانیم [پُر] بکنیم. اگر می‏توانستیم می‏کردیم. امّا چون نمی‏توانیم ایشان باید بیایند. الان عالم پر از ظلم است. شما در یک نقطه در عالم هستید. عالم پر از ظلم است. ما بتوانیم جلوی ظلم را بگیریم. تکلیفمان است ضرورت اسلام و قرآن[است]... باید چنین کنیم. چون نمی‏توانیم باید او بیاید. امّا باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم. کار را همچو کنیم که عالم مهیّا شود برای آمدن حضرت».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
«این‏هایی که می‏گویند هر عَلَمی بلند شود و هر حکومتی، خیال کردند که هر حکومتی باشد، این بر خلاف انتظار فرج است. این‏ها نمی‏فهمند چی دارند می‏گویند. این‏ها تزریق کردند بهشان که این حرف‏ها را بزنند. نمی‏دانند دارند چه می‏گویند. حکومت نبودن؛ یعنی این که همه‏ی مردم به جان هم بریزند، بکشند هم را، بزنند هم را، از بین ببرند. بر خلاف نص آیات الهی رفتار کنند. ما اگر فرض کنیم دویست تا روایت هم در این باب داشتند، همه را به دیوار می‏زدیم، برای این که بر خلاف آیات قرآن است اگر هر روایتی بیاید که نهی از منکر نباید کرد، این را باید به دیوار زد. این گونه روایات قابل عمل نیست».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
«شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او و فراهم کردن این است که مسلمین را با هم مجتمع کنید. همه با هم بشوید، ان شاء الله ظهور می‏کند ایشان.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در جای دیگر ایشان می‏فرماید:
اکنون که دوران غیبت امام (عج) پیش آمده و بناست احکام حکومتی اسلام باقی بماند و استمرار پیدا کند و هرج و مرج روا نیست، تشکیل حکومت لازم می‏آید. عقل هم به ما حکم می‏کند که تشکیلات لازم است تا اگر به ما هجوم آوردند، بتوانیم جلوگیری کنیم. اگر به نوامیس مسلمین تهاجم کردند، دفاع کنیم.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
از غیبت صغری تاکنون که هزار و چند صد سال می‏گذرد و ممکن است صد هزار سال دیگر بگذرد، ومصلحت اقتضا نکند که حضرت تشریف بیاورد، در طول این مدت مدید، احکام اسلام باید زمین بماند و اجرا نشود؟ و هر که هر کاری خواست، بکند؟ هرج و مرج است؟!
قوانینی که پیغمبر اسلام در راه بیان و تبلیغ و نشر و اجرای آن، بیست و سه سال زحمت طاقت فرسا کشید، فقط برای مدت محدودی بود؟ آیا خدا، اجرای احکامش را محدود کرد به دویست سال؟ و پس از غیبت صغری، اسلام دیگر همه چیزش را رها کرده است؟
اعتقاد به چنین مطلبی یا اظهار آنها بدتر از اعتقاد و اظهار منسوخ شدن اسلام است. هیچکس نمی‏تواند بگوید، دیگر لازم نیست از حدود و ثغور و تمامیت ارضی وطن اسلامی دفاع کنیم یا امروز مالیات و خرید و خراج و خمس و زکات نباید گرفته شود، قانون کیفری اسلام و دیات و قصاص باید تعطیل شود.
هر که اظهار کند که تشکیل حکومت اسلامی ضرورت ندارد منکر ضرورت
اجرای احکام اسلام شده و جامعیت احکام و جاودانگی دین مبین اسلام را انکار کرده است[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
اکنون که شخص معیّنی از طرف خدای تبارک و تعالی برا ی احراز امر حکومت در دوره‏ی غیبت تعیین نشده است، تکلیف چیست؟ آیا باید اسلام را رها کنید؟ دیگر اسلام نمی‏خواهیم؟ اسلام فقط برای دویست سال بود؟ یا این که اسلام، تکلیف را معیّن کرده است، ولی تکلیف حکومتی نداریم؟ معنای نداشتن حکومت این است که تمام حدود و ثغور مسلمین از دست برود و ما با بی‏حالی، دست روی دست بگذاریم که هر کاری می‏خواهند بکنند؟ و ما اگر کارهای آن‏ها را امضا نکنیم، رد نمی‏کنیم. آیا باید این طور باشد؟[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
دلایل نقلی و عقلی، بهترین معیار درستی و ناصوابی دیدگاه‏های فوق است: از سویی سخن آیات و روایات درباره‏ی امر به معروف و نهی از منکر، حدود، دیات، دفاع، جهاد، کمک به محرومان و...، چگونگی برخورد با دشمنان و دوستان (سیاست داخلی و خارجی)، چگونگی برخورد با ظلم و عدم تسلیم در برابر ستم (مانند پیمان خداوند از دانشمندان که بر شکم بارگی عدّه‏ای و گرسنگی عدّه‏ای دیگر آرام نگیرند و سکوت را روا نداشته و حق مظلومان را از ظالمان بستانند و...[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]» و دیگر اموری که دین مورد تأکید قرار داده است؛ ما را به انتظار مثبت رهنمون می‏شوند و از سویی دیگر، عقل نیز پیامبر دیگری است:
1) آیا می‏شود همه‏ی احکام و دستورهای الهی دوران غیبت تا زمان ظهور تعطیل بماند و در نهایت، در دوران غیبت امام زمان(عج) که مشخص نیست چقدر طول خواهد کشید، این همه دستورها و احکام بی‏متولّی بماند. بدیهی است؛ کسی بایستی عهده‏دار و حافظ شریعت الهی بوده و ملجأ و پناهگاه ایتام آل محمّدصلی الله علیه و آله و سلم باشد.
آری بایستی به قدر توان کوشید. زمینه را فراهم کرد و آماده بود و عالم را برای آمدن حضرت آماده ساخت؛ چنان که در روایات، عدّه‏ای ، زمینه‏سازان حکومت مهدی(«فیوطئون للمهدی یعنی سلطانه»[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]»نامبرده شده‏اند و در روایت دیگر آمده :
«انّ أهل زمان غیبته والقائلین بامامته والمنتظرین لظهوره أفضل من أهل کلّ زمان... صارت به الغیبة عندهم بمنزلة المشاهدة وجعلهم فی ذلک الزمان بمنزلة المجاهدین بین یدی رسول الله بالسیف أولئک المخلصون حقاً وشیعتنا صدقاً والدعاة إلی دین الله سراً وجهراً».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
آری منتظران واقعی، که به منزله‏ی مجاهدان در محضر رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم هستند، همان مخلصان حقیقی و شیعیان واقعی، و کسانی‏اند که در آشکار و نهان، دیگران را به دین خدا فرا می‏خوانند....
2)برنامه‏ی امام زمان‏علیه السلام بسیار وسیع و عالی و دشوار است؛ زیرا باید تمام جهان را اصلاح کند. از سوی دیگر، از روایات استفاده می‏شود که امام زمان‏علیه السلام و یارانش به وسیله‏ی جنگ و جهاد بر کفر و مادیگری و بیدادگری غلبه می‏کنند و به واسطه‏ی نیروی جنگی، سپاه دشمن و طرفداران بی‏دینی و ظلم و ستم را مغلوب می‏سازند؛ با توجه به این دو مطلب، معلوم می‏شود که وظیفه‏ی مسلمانان این است که:
اوّلاً: در اصلاح نفوس خود کوشش و جدیّت کنند. اخلاق اسلامی، وظایف فردی و احکام و دستورهای قرآن را عمل کنند.
ثانیاً: دستورهای اجتماعی اسلام را استخراج و بین خود به طور کامل اجرا کنند تا نتایج درخشان آن را عملاً در پیش جهانیان مجسّم سازند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
آری، منتظر مصلح خود بایستی صالح باشد و کار بزرگ امام زمان، انتظاری گسترده می‏طلبد و برنامه‏ریزی کلان و جهانی. «انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان شاء الله تهیه شود».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
نویسنده : جعفری، محمد صابر

• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صحیفه‏ی امام، ج21، ص 14، چاپ اوّل، پاییز 1378.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] برگرفته از صحیفه‏ی امام، ج21،ص 13 14، چاپ اوّل، پاییز1378.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صالح مدرسه‏ای، فاطمه؛ منتظر تا صبح فردا، انتشارات مرکز فرهنگی شهید مدرس، چاپ اوّل، ص 126.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صدر، سید رضا،راه مهدی،ص 87 88، چاپ اوّل، 1378.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین وتمام النعمة، ج2، باب 33، ما أخبر به الصادق‏علیه السلام عن وقوع الغیبة، حدیث32.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] حضرت امام‏رحمه الله ، صحیفه‏ی امام، ج21، ص 14.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] برای توضیح بیشتر و بررسی سندی چنین روایاتی، خواننده گرامی را به کتاب «دادگستر جهان» اثر استاد آیت الله ابراهیم امینی، ارجاع می‏دهیم.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] سفینة البحار،شیخ عباس قمی، ج7، ماده‏ی «قم»، ص 358.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالاءنوار، ج52، ص 243.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صحیفه‏ی امام، ج21، ص 1716.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صحیفه‏ی امام، ج21، ص 16.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] صحیفه‏ی نور، ج18، 195.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ولایت فقیه، ص 5453 ، انتشارات ناس، چاپ اوّل.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان ، ص 2726.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان ، ص 54.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نهج البلاغه، خطبه‏ی3.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منتخب الأثر، صافی گلپایگانی، باب 40، حدیث اوّل، ص 304.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالأنوار، ج52، ص 122.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص 251.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] حضرت امام خمینی‏رحمه الله، صحیفه‏ی امام، ج8، ص 374.

منابع:
آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: مجله کلام اسلامی » پاییز 1381 - شماره 43 (از صفحه 145 تا 154)

معنای جدیدی از انتظار فرج حضرت ولی عصر (عج)


اعتقاد به ظهور حضرت ولی‌عصر، حجت بن الحسن العسکری، مهدی موعود ـ عجل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ یکی از اصول اساسی اعتقاد اسلامی است. در روایات اسلامی به طور متواتر مطرح شده است که روزی فرا می‌رسد امام قائم در حالی که جهان پر از ستم شده است با قیام خود، جهان را از عدل و داد پر می‌کند:
پیامبر گرامی اسلام(ص) در این باره می‌فرماید:
لو لَمْ یَبْقِ مِن الدَهْرِ الایَومٌ لَبَعَثَ اللهُ رَجُلاً مِنْ اَهْلِ بَیْتی یَمْلاها عَدْلاً کَما مُلِئَتْ جُوراً .[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
اگر از روزگار جز یک روز باقی نماند، خداوند مردی از اهل‌بیت مرا بر می‌انگیزاند تا زمین را زمانی که از ستم پر شده است، از عدل پر کند.
همچنین پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می‌فرماید:
الْقائِمُ المَهْدی مِنْ وُلْدی اِسْمُهُ و کُنْیَتُهُ کُنْیَتی أَشْبَهُ الناسِ بی خَلْقاً و خُلْقاً [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
مهدی قائم از فرزندان من است. اسم او، اسم من و کنیه‌اش، کنیة من، و از نظر طینت و سیرت، شبیه‌ترین مردم به من است.
همچنین باز از پیامبر گرامی اسلامی(ص) روایت شده است:
أفْضَلُ اعمال اُمَتی إنْتِظارُ الْفَرَجْ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
حال پرسش‌هایی در این باب مطرح است:‌ معنای انتظار فرج چیست و چرا افضل اعمال شناخته شده است؟ معنای انتظار، سلبی است یا ایجابی؟
اگر شرط ظهور حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ پر شدن جهان از ظلم است، وظیفة مسلمانان چیست؟
آیا تلاش‌های اصلاحی آنان، ظهور حضرت را به تأخیر نمی‌اندازد؟
آیا ظهور حضرت، نیازمند زمینه‌ها و بستر مناسب است یا دفعی صورت می‌گیرد؟
این‌جا گویا تعارض و ناسازگاری نیز وجود دارد. از یک سو، ما در جایگاه مسلمان وظیفه داریم به دستورهای دینی و آموزه‌های قرآن جامة عمل بپوشانیم و در جامعه در پی تحقّق قسط و عدل باشیم، و از سوی دیگر، در مقام منتظران برای تحقّق شرط ظهور حضرت قائم که پر شدن جهان از ستم است باید حرکت کنیم.
آیا این طور نیست که به هر مقدار خود و جامعه را اصلاح کنیم، از ستم کاسته و ظهور حضرت قائم را به تأخیر انداخته‌ایم؟ بنابراین اگر در جهت پر شدن جهان از ظلم حرکت کنیم، به آموزه‌های قرآنی عمل نکرده‌ایم و اگر در جهت عمل کردن به آموزه‌های قرآنی حرکت کنیم در جهت پر شدن جهان از ظلم حرکت نکرده‌ایم.
متفکران اسلامی،‌ بر آنند که به این پرسش‌ها و تعارض‌ها پاسخ‌های مناسبی بدهند؛ امّا پاسخ آن‌ها، دیدگاه‌های گوناگونی را در این باره پدید آورده است.
برخی بر آنند که ما باید تمام کوشش خود را جهت گسترش ستم در جوامع انسانی به کار گیریم تا شرط ظهور حضرت قائم تحقّق یابد و معنای انتظار هم فقط سلبی است؛ یعنی باید به امید آینده نشست تا حضرت، خود قیام کند و ریشة ستم را بَرکَند. این راه حل به نظر می‌رسد در پر شدن جهان از ظلم موفق بوده، ولی تمام اوامر و نواهی قرآنی را بدون پاسخ گذاشته است.
در مقابل، نظریة دیگری مطرح است که ما وظیفه داریم به تلاش‌های اصلاحی فردی و اجتماعی خود همت گماریم تا زمینة ظهور حضرت فراهم آید. استفاده از خورشید در روز به معنای آن نیست که شب از نعمت چراغ بی بهره باشیم؛ از این رو هر چند حکومت عادلانه و تجلی کامل دین خدا در زمان ظهور حضرت متحقق می‌شود، به آن معنا نیست که از نعمت حکومت عادلانه و تکامل فردی در زمان غیبت بی‌بهره باشیم.
در این نظریه نیز یک طرف تعارض جدی گرفته شده و آن انجام فرمان‌ها و آموزه‌های قرآنی است؛ ولی باز نتوانسته تفسیر مناسبی از پر شدن ستم جهان ارائه دهد؛ زیرا اصلاح خود و جامعة بشری درجهت پر شدن جهان از ظلم نیست.
این‌جا نظریة دیگری پیشنهاد خواهد شد که به نظر می‌رسد به پرسش‌های پیشین و تعارض مورد نظر، پاسخ مناسبی بدهد. هر دو نظریه‌ای که ذکر شد، یک امر را مسلّم گرفته‌اند که پر شدن جهان از ظلم در آینده صورت می‌گیرد؛ ولی نظریة پیشنهادی بر آن است که اکنون نیز جهان از ستم پر شده است؛ امّا انسان‌ها از این امر غافل هستند و باید با بیداری فطرت خفته و آگاه کردن آن‌ها، شرط ظهور حضرت قائم را به فعلیت رساند. این نظریه‌، ضمن چند بند مطرح می‌شود:
1. خداوند، انسان‌ها را با فطرت الاهی سرشته، و همچنین خوبی‌ها و بدی‌ها را به او الهام کرده است؛ چنان که قرآن می‌فرماید:
فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن. این فطرتی است که خداوند انسان‌ها را بر آن آفریده؛ دگرگونی در آفرینش الاهی نیست. این است آیین استوار؛‌ ولی بیش‌تر مردم نمی‌دانند.
امیر مؤمنان علی(ع) می‌فرماید:
اللهم خَلَقْتَ الْقُلوبَ عَلی اِرادَتِکَ، و فَطَرْتَ الْعُقولَ عَلی مَعْرِفَتِکَ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
خداوند قلب‌ها را با ارادت و محبت خود آفریده و عقل‌ها را با معرفت خود سرشته است.
همچنین قرآن می‌فرماید:
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا .[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
قسم به جان آدمی و آن کسی که آن را [آفریده و]‌ منظم ساخته، سپس فجور و تقوا (شر و خیرش) را به او الهام کرده است.
2. خداوند پیامبران را برانگیخته است تا گنجینه‌های فطرت و عقل آدمی را برانگیزانند و نعمتی را که فراموششان شده به یادشان آرند و به او بگویند که عبادت خدای یگانه و سر فرود نیاوردن در برابر غیر خدا و اهتمام به خوبی‌ها و پرهیز از بدی‌ها، فطری آدمی است. اگر آدمی کمی به خود توجه کند می‌تواند مسیر تعالی و تکامل را بپیماید. امیر مؤمنان علی(ع) در این باره می‌فرماید:
فَبَعَثَ فیهِمْ رُسُلَهُ، و واتَرَ اِلَیهِمْ أنْبِیاءَهُ، لِیَسْتأدُوهُم میثاقَ فِطْرَتِهِ، وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نَعْمَتِهِ و یَحْتَجُّوا عَلَیهم بالتَّبْلیغ و یُثیروا لَهُمْ دَفائِنَ العقولِ .[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
پس خداوند، رسولانش را میان آنان گمارد و پیامبرانش را پیاپی فرستاد تا از آنان بخواهند حقّ میثاق فطرت را بگذارند و نعمتی را که فراموششان شده [= توحید فطری] به یادشان آرند و با رساندن حکم خدا جای عذری برایشان نگذارند و گنجینه‌های خرد را برایشان بگشایند.
همچنین خداوند در قرآن مجید می‌فرماید:
فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّرٌ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
پس تو ای پیامبر تذکر بده که تو فقط تذکر دهنده‌ای؛
بنابراین، وظیفة پیامبر گرامی اسلام(ص) و پیروان او این است که با یادآوری فطرت توحیدی و یادآوری نعمت فراموش شده و دلیل و جدال احسن، مردم را از ظلمات خارج و به سوی نور و کمالات معنوی هدایت کنند.
3. پیامبران برای انجام رسالت خود، صلاحیت لازم را کسب کرده‌؛ یعنی به تکامل روحی و معنوی رسیده‌اند. فردی که هدایت جامعه را به عهده می‌گیرد، خود باید هدایت یافته باشد. کسی که خُلْق عظیم دارد می‌تواند مکارم اخلاق را به کمال برساند؛ زیرا که:
ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش
از این رو است که پیامبر گرامی اسلام(ص) اسوه و الگوی حسنه است:
لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ . [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]مسلماً برای شما، رسول خدا سرمشق نیکویی است.
همچنین بدین جهت است که امام صادق(ع) می‌فرماید:
نحن اصلُ کُلِّ خَیرٍ و مِنْ فُروعِنا کُلُّ بِرٍّ .[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
ما اصل و اساس همه خیرها و نیکی‌ها هستیم و هر خوبی شاخه‌ای از شاخه‌های ما است؛
بنابراین وظیفة پیروان پیامبر گرامی اسلام(ص) آن است که ایشان را الگو و اسوه خود بدانند و اگر برآنند که به اصلاح امور بپردازند، باید قبل از هر چیز به اصلاح خود بپردازند.
امام علی (ع) در این باره می‌فرماید:
مَن نَصَبَ نَفْسَه لِلناسِ إماماً فَلْیَبْدأ بِتعلیم نَفسه قَبلَ تَعْلیمِ غَیرهِ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
هر کس که خود را امام و پیشوای مردم سازد، بر او است که پیش از تعلیم دیگران، خود را تعلیم دهد یا به تعبیری اصلاح کند.

...

4. برای تحقّق حکومت جهانی حضرت ولی‌عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ لازم است مردم در سراسر جهان، آمادگی چنین حکومتی را داشته باشند. این آمادگی از طریق تغییر در فکر و روان آدمیان و با تلاش‌های فراوان و پیامبرگونه میسّر است. حضرت نوح(ع) نهصد و پنجاه سال دین خدا را تبلیغ‌کرد تا فطرت الاهی انسان‌های عصر خود را بیدار کند.
سنّت خداوند نیز بر این تعلق گرفته است که از طریق اعجاز و به طور دفعی، سرنوشت انسان‌ها را تغییر ندهد؛ بلکه تا وقتی فکر آنان تغییر نکند، سرنوشت آن‌ها تغییر نخواهد کرد.
قرآن در این باره می‌فرماید:
إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتی را تغییر نمی‌دهد، مگر آن که آنان آنچه را که در خودشان است، تغییر دهند.
همچنین مطابق قاعدة فلسفی «کلّ حادثٍ مسبوقٌ بمادة و مدة» تحقق هر حادثه‌ای نیازمند زمینه‌های مناسب در بستر زمان است؛ بنابراین مردم درعصر ظهور حضرت مهدی باید پذیرش چنین حاکمیتی را داشته باشند و اگر چنین پذیرشی نباشد، چنین حاکمیتی تحقق نمی‌پذیرد.
این وظیفه و مسؤولیت به عهدة منتظران حضرت ولی‌عصر(عج) است که از طریق خودسازی و دگرسازی روح و روان انسان‌ها،‌ چنین زمینه‌ای را مهیا سازند؛ البتّه چنین عملی، نیازمند مجاهدت پیامبرگونه است که به زمان نیاز دارد.
امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید:
هر کس خوشحال است که از اصحاب امام قائم(عج) باشد، باید منتظر باشد و در حالی که منتظر است به ورع و اخلاق نیکو متصف شود [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ].
یکی از مصادیق اخلاق نیکو این است که به فرمان‌های خدا که هم در عرصة خودسازی و هم در عرصه دگرسازی است،‌ جامة عمل بپوشاند.
5. برای درک «پر شدن جهان از ظلم» لازم است ابتدا به معنای عدل توجه کنیم تا معنای ضد آن که ظلم است روشن شود؛ امّا عدل به چه معنا است؟
امیر مؤمنان علی(ع) عدل را چنین معنا می‌فرماید:
العدل یَضَعُ الاُمورَ مَواضِعَها .[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
عدل، کار را به جای خود نهادن [= قرار دادن امور در جایگاه خود] است؛
از این رو ظلم که معنای مخالف عدل است، به معنای قرار ندادن امور در جای خود می‌شود.
حال که معنای عدل روشن شد باید به معنای «پر شدن» توجّه کنیم. «پر شدن» به چه معنا است؟ آیا «پر شدن» واقعیتی با اندازة خاص است؟ برای مثال هنگامی که می‌گوییم شیشه آب پر شده، به این معنا است که گنجایش شیشه دیگر ظرفیت آب را ندارد. آیا این‌جا می‌توان این معنای «پر شدن» را در نظر گرفت: پر شدن جهان از ظلم، یعنی جهان یا آدمیان موجود در آن دیگر گنجایش ظلم را ندارند. به نظر نمی‌رسد چنین معنایی از پر شدن صحیح باشد؛ زیرا بالاتر از هر حدی از ظلم را می‌توان تصوّر کرد. در این صورت پُر شدن جهان از ظلم می‌تواند مصادیق متعددی داشته باشد. هنگامی که مصداقی از آن تحقّق یافت، این عنوان بر آن صادق است؛ هر چند می‌توان برتر از آن حالت ر نیز در نظر گرفت؛ البته در این که ظلم و عدل از سنخ مفاهیم ماهوی است یا از سنخ معقولات ثانیه فلسفی، اختلاف نظر وجود دارد که در این مقال، مجال پرداختن به آن میسور نیست.
نکتة دیگری را که این‌جا باید به آن توجّه کرد، این است که قُبح ظلم و حُسن عدل ذاتی و فطری آدمیان است. خداوند نفس انسان‌ها را به گونه‌ای سرشته است که خوبی‌ها و بدی‌ها را درک می‌کنند؛ ولی ممکن است در مصادیق آن اشتباه کنند؛ همان‌گونه که در عصر پیامبران با این که خداپرستی امر فطری است مردم به خطا، بت و مخلوقات خدا را به جای خدا عبادت می‌کردند و وظیفة پیامبران آن بود که از راه‌های گوناگون به آن‌ها بفهمانند که در مصداق خطا کرده‌اند.
اکنون با مطالعه و دقت در معنای عدالت و آموزه‌های قرآنی مشخص می‌شود که حاکمیت و نظام هیچ کشوری به جز ایران بر اساس عدالت بنا نشده است. حکومت‌های جهان یا بر اساس نظام‌های الحادی یا بر اساس لیبرال دموکراسی یا بر اساس پادشاهی بنا شده است که هیچ کدام آن‌ها مطلوب اسلام نیست. استثمار قارّة افریقا، ظلم ثروتمندان بر فقیران، بی‌خانمانی و آوارگی مردم فلسطین، تجاوز و نادیده‌گرفتن حقوق ملّت عراق، افغانستان، حمایت‌های سازمان‌های جهانی از ستمگران ... خود، شاهدی بر این امر است که حتّی امروز نیز ستم عالمگیر است یا به تعبیری، جهان از ظلم پر شده است؛ امّا نکتة قابل ذکر این است که مردم در غفلت و بی‌خبری به سر می‌برند و حاکمیت ظالمانة خود را به غلط صالح و عادلانه لحاظ می‌کنند. اگر فطرت خفتة آنان بیدار شود، چون قبحِ ظلم فطری آدمیان است، به صراحت به قبح چنین حاکمیتی اعتراف می‌کنند و از آن روی بر می‌گردانند.
پیام این بند آن است که اگر مردم اندکی توجّه کنند و به فطرت خود باز گردند، مشاهده می‌کنند که شرط ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) که «مُلِئتْ ظلما» است، محقق است. هر چند امکان دارد وضعیتی ظالمانه‌تر از وضع موجود را نیز تصویر کرد، وضعیت کنونی، مصداقی از پر شدن ظلم است؛ ولی افسوس که مردم به چنان سطحی از آگاهی نرسیده‌اند که این امر را درک کنند. تکلیف و وظیفة منتظران آن است که با آگاهی دادن به مردم مستضعف جهان، این شرط ظهور حضرت مهدی را به فعلیت برسانند.
6. بر اساس مطلب پیش‌گفته،‌ معنای انتظار فرج روشن می‌شود.
انتظار فرج به معنای مهیا ساختن زمینه‌های ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) است که چیزی جز خودسازی و دگرسازی، یعنی همان تداوم رسالت انبیای الاهی نیست؛ یعنی منتظران، بعد از خودسازی باید فطرت خفتة‌ مردم مستضعف را بیدار، و آنان را با مصادیق ظلم آشنا سازند، و هنگامی که مردم با مصادیق ظلم آگاه شدند، چون قبح ظلم، فطری است،‌ به قبح آن حکم می‌رانند و دیگر زیر بار چنین عقاید انحرافی و مدیریت افراد غیرالاهی نخواهند رفت. در آن صورت است که حاکم الاهی را انتظار می‌کشند و بستر و شرایط حاکمیت جهانی حضرت ولی‌عصر مهیا می‌شود؛ بنابراین تا زمانی که تحولی در ساختار معرفتی آدمیان صورت نگیرد، زمینة‌ تحقق حاکمیت حضرت ولی‌عصر تحقّق نمی‌یابد. همچنین روشن می‌شود که چرا انتظار فرج، افضل اعمال است؛ زیرا تداوم رسالت انبیاء اوّلاً از سنخ عمل است و ثانیاً برتر از رسالت انبیاء، عملی وجود ندارد؛ چرا که هم عنصر خودسازی و هم عنصر دگرسازی را در خود دارد.
نتیجه‌گیری
تبیین نظریة‌ پیشنهادی به خوبی می‌تواند تعارض در باب ظهور قیام حضرت ولی‌عصر(عج) را حل کند، در صورتی که دو نظریة دیگر، از انجام آن ناتوان بودند. تعارض چنین بود: با توجه به این که شرط قیام امام قائم ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ پر شدن جهان از ظلم است، اگر در جهت پر شدن جهان از ظلم حرکت کنیم، به آموزه‌های قرآنی عمل نکرده‌ایم و اگر در جهت عمل کردن به آموزه‌های قرآنی حرکت کنیم، در جهت پر شدن جهان از ظلم حرکت نکرده‌ایم.
راه حل این نظریه چنین است: منتظران حضرت ولی‌عصر باید با خودسازی و دگر سازی و بیدار کردن فطرت آدمیان، شرط ظهور قیام حضرت را که « پر شدن جهان از ظلم است» به فعلیت برسانند؛ زیرا جهان در واقع از ظلم پر شده است ولی مردم در غفلت و بی‌خبری به‌سر می‌برند. بیداری فطرت و آگاهی مردم، عنصر اساسی به فعلیت رساندن شرط قیام امام قائم است و خودسازی و دگرسازی نیز چیزی جز عمل به آموزه‌های دینی و قرآنی نیست. دگرسازی نیز از طریق خودسازی ممکن است، و خودسازی و برپایی جامعة عادلانه نیز می‌تواند عامل عملی بیداری فطرت خفتة‌ آدمیان باشد. انسان‌ها با دیدن افراد الاهی خودساخته و جامعة عادلانه، بهتر می‌توانند نظام‌های ظالمانة خود را تشخیص دهند؛ بنابراین، دیگر تعارضی باقی نمی‌ماند؛ زیرا عمل به آموزه‌های دین یا به تعبیری تداوم رسالت انبیا،‌ خود بستر و زمینة قیام حضرت ولی‌عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ می‌شود.
نویسنده : محمدرضایی، محمد

• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] احمد بن حنبل، ج 1، ص 99؛ سبحانی، 1423: ص 134
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مجلسی، 1363: ج 51، ص 72
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] حرانی، 1363: ص 37
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] روم(30)، 30
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مجلسی، ج 95، ص 403
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شمس (91)،‌ 7 و 8
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نهج البلاغه، خطبة 1
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] غاشیه (88)، 21
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] احزاب(33): 21
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کلینی، 1381: ج 8، ص 242
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نهج‌البلاغه، حکمت 73
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] رعد (13): 11
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مجلسی،‌1363:‌ ج 52، ص 140
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] نهج البلاغه، حکمت 431؛ مجلسی،‌ 1363: ج 2، ص 166

منابع:
1. قرآن مجید.
2. نهج البلاغه.
3. ابومحمد حرانی، تحف العقول، قم، نشر اسلامی، 1363 ش.
4. احمد بن حنبل، مسند احمد، بیروت، دارالفکر.
5. سبحانی، جعفر، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، تهران، انتشارات مؤسسة‌ سیدالشهداء?، 1369ش.
6. ـــــــــــ ، الهیات، قم، مؤسسة‌ امام صادق، 1423 ق.
7. کلینی، کافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، مکتبة‌الصدوق، 1381ش.
8. مجلسی، بحارالانوار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1363 ش.
آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: مجله قبسات » پاییز 1383 - شماره 33 (از صفحه 5 تا 12)

انتظار فرج


انتظار فرج یعنی:

امید و آرزوی تحقق پیروزی نهایی نیروی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و گسترش جهانی ایمان اسلامی، استقرار کامل و همه جانبه ارزش‏های انسانی، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده‏آل به وسیله شخصیّتی مقدّس یعنی مهدی موعود(عج).[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
انتظار در لغت به معنای مراقبت، چشم به راه بودن و نگرانی است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] و در مفهوم، کیفیتی روحی است که موجب به وجود آمدن حالت آمادگی است برای آنچه انتظار دارند و ضد آن یأس و نا امیدی است. پس هر چه انتظار بیشتر باشد آمادگی نیز بیشتر است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
بنابراین مسئله انتظار مرکّب از دو عنصر است، عنصر نفی و عنصر اثبات، عنصر نفی همان یگانگی با وضع موجود و عنصر اثبات خواهان وضع بهتر بودن است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
انتظار در اصطلاح کلامی که برگرفته از روایات است، همان انتظار فرج بوده و انتظار فرج یعنی منتظر وعده الهی بودن وسعی و تلاش در مهیا ساختن روح و جسم خود برای روزی که با طلوع خورشید عالمتاب حضرت مهدی(عج) گشایشی در کلیه شئون زندگی بشر پدید آید.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
پیشینه بحث از انتظار در دین حیات بخش اسلام از زمان حضرت رسول اکرم‏صلی الله علیه و آله و سلم شروع شده، و خود حضرت این مسئله را و اهمیّت و جایگاه و فضیلت آن را به امت اسلام بیان کردند، به طوری که از آن حضرت ده‏ها روایت درباره شخص منتظَر و این که او چه کسی است و بعد از ظهور چه کارهای بزرگی انجام خواهد داد، به امت اسلام رسیده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] لکن این بدین معنا نیست که مسئله انتظار فقط در دین اسلام مطرح بوده و هست، بلکه در سایر ادیان، مخصوصاً در ادیان توحیدی نیز این مسئله به طور جدّی مطرح شده، و آنها هم معتقدند که در آخرالزمان مصلح بزرگ جهانی ظهور کرده و در جهان بعد از ظلم و بی‏عدالتی، عدالت را گسترانده و ریشه ظلم را می‏خشکاند.
در دین زرتشت، مسئله انتظار منجی با توجه به منظومه عقیدتی آن به نحو خاص مطرح می‏شود. در این دین یک قدرت کیهانی یا (روح خیر) به نام «اهورا مزدا» و یک قدرت کیهانی متضاد (روح بزرگ شو) به نام «اهریمن» خودنمایی می‏کند. در طول تاریخ، این دو نیرو تا آخر الزمان با هم که با ظهور «سوشیانس» آغاز می‏شود، در ستیزند و آن زمان، خوبی بر شر غلبه می‏کند و دوره صلح و پاکی و اعتلای «آهورا مزدا» فرا می‏رسد و با ظهور (سوشیانس) آخرالزمان آغاز می‏گردد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در آیین یهود نیز مسئله انتظار به طور جدّی مطرح است، یهودیان که خود را پیروان حضرت موسی می‏دانند، منتظر موعودند. در آثار دینی یهود، اسفار تورات و دیگر کتاب‏های انبیای آنان همواره به موعود اشاره شده است، از جمله در مزامیر به این مسئله اشاره فراوان شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] آنها معتقداند که با آمدن موعود همه موجودات از وجود او بهره‏مند خواهند شد و منتظران خداوند وارث زمین خواهند شد، چون قدرت شریر شکسته خواهد شد و صالحان مورد تأیید خداوند قرار خواهند گرفت.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در آیین مسیحیّت عقیده به انتظار و ظهور موعود نسبت به سایر ادیان توحیدی بیشتر به چشم می‏خورد و بشارت‏های روشن‏تری درباره موعود آخرالزمان رسیده است. در اناجیل (متی، لوقا، مرقس، برنابا) مطالب زیادی در این باره وجود دارد، که بیانگر اعتقاد آنها بر مسئله انتظار است. در انجیل لوقا آمده است که: (درهای خود را بسته و چراغ‏های خود را افروخته دارید و مانند کسانی باشید که انتظار آقای خود را می‏کشند، وقتی که آمد و در را کوبید بدون معطلی در را به روی او باز کنید...»[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]قریب به همین مضمون در انجیل متی نیز آمده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
مسئله انتظار تنها در ادیان توحیدی و الهی مطرح نیست، بلکه این اعتقاد یک اعتقاد فراگیر بوده و ادیان غیر توحیدی نیز به نحوی به این مسئله معتقد بودند، در کتاب‏های قدیم چینیان، در عقاید هندیان، و در بین اهالی اسکاندیناوی و حتی در میان مصریان قدیم، بومیان آمریکایی، اهالی مکزیک و نظایر آن می‏توان چنین اعتقادی را مشاهده کرد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
بنابراین عقیده به ظهور رهایی بخش بزرگ، با برچیده شدن بساط ظلم و ستم از میان انسان‏ها و بر پایی حکومت حق و عدالت، منحصر به مذهب خاصی نیست، بلکه اعتقادی عمومی و جهانی است، به طوری که جان هیک (مبتکر نظریه تکثر دینی) می‏گوید: «در همه ادیان بزرگ و متکامل جهان به نوعی اعتقاد به رستگاری و مبحث نجات شناختی وجود دارد. در این ادیان عقیده به انتقال از یک حیات معصیت‏بار به وضعیت بهتر وجود دارد، زیرا که حیات کنونی، حیاتی است «هبوط زده» و بیگانه از خدا و بایستی منتظر »حیات الهی» بود.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
از این رو امید به آینده روشن و نجات، نقطه مشترک همه ادیان الهی است که همین عطش و سوز فطری و دسته جمعی بشر بهترین دلیل بر صحیح بودن عقیده به انتظار است.
در دین اسلام هم، اصل این عقیده مخصوص به مذهب و گروه خاص نیست، بلکه تمامی مذاهب و گروه‏های اسلامی اصل این مسئله را پذیرفته‏اند و برای دفاع از آن و ترغیب و تشویق امت اسلامی به آن کتاب‏های متعددی نوشته شده، و در کتب روائی، تفسیر و تاریخی اهل سنت و شیعه بسیار به این مسئله پرداخته شده است.
از دیدگاه اهل سنت، اصل این مسئله که زمانی خواهد آمد که شخصی از تبار قریش و از سلاله نبی گرامی اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم ظهور خواهد کرد و حضرت مسیح پشت سر او نماز خواهد خواند و خلافت و حکومت را بدست خواهد گرفت، امری است مسلّم.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
ابن خلدون با وجود این که در اصل احادیث مهدی(عج) تشکیک نموده است، در عین حال در مقدمه تاریخ خود می‏نویسد: «مشهور در بین اهل اسلام در تمامی عصرها این است که لابد در آخرالزمان مردی از اهل بیت ظهور خواهد کرد که موءکد دین و اظهار کننده عدالت خواهد بود و مسلمین از او تبعیت خواهند کرد و او بر تمامی ممالک استیلا پیدا خواهد کرد و او به نام مهدی نامیده می‏شود و از نشانه‏های او خروج دجال است که حضرت عیسی‏علیه السلام از آسمان نازل می‏شود و دجال را به قتل می‏رساند و پشت سر مهدی نماز خواهد خواند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]همچنین ابن عربی در کتاب خود فتوحات مکیه در این باره می‏نویسد: «خداوند را خلیفه‏ای است که روزی ظاهر می‏شود و ظهورش زمانی اتفاق می‏افتد که دنیا پر از جور و ستم باشد و او دنیا را پر از عدل و قسط می‏کند و اگر از عمر دنیا یک روز بیشتر نماند، خداوند آن روز را طولانی می‏گرداند تا این خلیفه که از عترت رسول الله‏صلی الله علیه و آله و سلم و از اولاد فاطمه زهراعلیها السلام است، و نامش با نام رسول خدا یکی می‏باشد، حکومت روی زمین را به دست گیرد.»[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
درباره حضرت مهدی(عج) و این که او از اهل بیت پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم است و در آخرالزمان ظهور خواهد کرد، روایات زیادی که ادعای تواتر شده در کتاب‏های روایی اهل سنّت نقل شده است . یکی از علمای اهل سنت به نام ابوالحسن سجستانی که در قرن چهارم می‏زیست، می‏نویسد: «اخبار متواتر و مستفیض از پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم درباره مهدی رسیده که او از اهل بیت حضرت بود و هفتاد سال حکومت خواهد کرد و در زمین عدالت را گسترانده...».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]

...
شیخ محمد سفارینی هم می‏نویسد: «حق این است که مهدی غیر از عیسی است و او قبل از عیسی خروج خواهد کرد و در این زمینه روایات به حد تواتر رسیده به نحوی که عقیده به مهدی یکی از معتقدات علمای اهل سنت شمرده می‏شود... بنابراین ایمان به خروج مهدی واجب است همان طوری که در نظر اهل علم مقدر شده و در عقاید اهل سنت و جماعت تدوین یافته است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] شبیه این مطلب از ابن قیم الجوزی، جلال الدین سیوطی و عبدالعزیز بن عبدالله بن باز و بسیاری دیگر از علماء اهل سنت در قرون مختلف نقل شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
بنابراین اصل اعتقاد به مسئله مهدی منتظر در بین اهل سنّت امری است مسلّم منتها آنها معتقد هستند که اوّلاً چنین شخصی هنوز متولد نشده، هر وقت خداوند اراده کند متولد خواهد شد، وثانی او از فرزندان امام حسن‏علیه السلام است نه از فرزندان امام حسین‏علیه السلام.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بنابراین اعتقاد اهل سنت درباره انتظاراین است که بعد از این که زمین را ظلم و جور فرا گرفت در آخرالزمان مردی از اهل بیت وعترت پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم ظهور خواهد کرد و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد و حضرت عیسی بعد از او از آسمان نازل شده و پشت سر او نماز خواهد خواند.
امّا عقیده شیعه (امامیه اثناعشری) درباره انتظار این است که حضرت مهدی(عج) دوازدهمین امام و حجت خداوند در روی زمین و از اهل بیت و عترت رسول خداست و در پانزدهم شعبان 250هجری قمری متولد شده و زنده است و بر اساس مصلحتی که خداوند متعال می‏داند در حال غیبت به سر می‏برد و روزی خواهد رسید که حضرتش ظهور کرده و زمین را پر از عدل و داد می‏کند، همان طور که پر از ظلم و جور می‏شود و بر موءمنین است که همواره در انتظار چنین روزی باشند و خودشان را برای چنین روزی آماده کنند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در این زمینه روایات زیادی از نبی گرامی اسلام و ائمه اطهارعلیهم السلام وارد شده است. پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم در حدیثی که فریقین آن را نقل کرده، فرمود: «اگر از دنیا جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانی می‏کند تا فرزندم مهدی که اسم او اسم من و کنیه او کنیه من است ظهور کند و عدالت رابگستراند بعد از آن که زمین را ظلم و جور فرا گیرد».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] باز حضرت می‏فرماید: «هر کس قائمی را که از فرزندان من است انکار کند مرا انکار کرده است».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]همچنین فرمود: «قائم از فرزندان من است که اسم او اسم من و کنیه
او کنیه من است و شمائلش شمائل من و سنت او سنت من است و مردم را بر اساس ملت و شریعت من برپا دارد و به کتاب خداوند دعوت می‏کند، پس هر کس او را اطاعت کند مرا اطاعت کرده، و هر کس او را معصیت کند مرا معصیت کرده، و هر کس او را در غیبتش انکار کند مرا انکار کرده...».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
بنابراین شیعه و سنی در اصل اعتقاد به مهدی و ظهور حضرت در آخرالزمان اختلافی ندارند، بلکه اگر اختلافی هست در زمان ولادت اوست. شیعه بر اساس روایات متواتر معتقد است که او متولد شده، ولی چنانکه گفته شد اهل سنت معتقد است که او هنوز متولد نشده بلکه در آخرالزمان متولد خواهد شد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] از جمله مسائلی که در روایات بر آن تأکید شده مسئله اصل انتظار است و در بعضی از روایات آیاتی چند نیز به مسئله انتظار تأویل شده است. از جمله آیات، این آیه شریفه است که خداوند می‏فرماید:«انتظار بکشید که من نیز با شما از منتظرانم».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] و نیز آیه شریفه: «منتظر باشید که ما هم با شما منتظریم».[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] این آیات در بعضی از روایات به مسئله انتظار تفسیر و تأویل شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در بسیاری از روایات بر ضرورت و لزوم انتظار تصریح شده است که از جمله می‏توان به روایات زیر اشاره کرد: در روایتی، امام صادق‏علیه السلام که در مقام بیان شرایط قبولی اعمال بندگان بودند یکی از شرایط قبولی اعمال بندگان را عقیده به انتظار برشمردند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]همچنین در روایتی، امام باقرعلیه السلام هم یکی از شرایط پذیرفته شدن اعمال بندگان را قبول کردن مسئله انتظاردانسته اند. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] در روایت دیگر امام جوادعلیه السلام می‏فرماید: بر هر مسلمان واجب است در غیبت حضرت انتظار بکشند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
این روایات و روایات زیاد دیگر همگی بر لزوم انتظار مهدی موعود(عج) در دوران غیبت تأکید فراوان دارند.
در روایات فراوان دیگر اهمیت انتظار مورد توجه قرار گرفته است. در تعدادی از روایات انتظار یکی از ارکان دین شمرده شده است، امام صادق‏علیه السلام در ضمن یک حدیث طولانی به ابی الجارود می‏فرماید: یکی از ارکان دین انتظار قائم‏علیه السلام است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] و در بعضی از روایات نیز انتظار فرج از محبوب‏ترین اعمال در نزد خداوند شمرده شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]و همچنین مسئله انتظار همراه با صبر بیان شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
همچنین در بعضی از روایات انتظار فرج از بزرگترین فرج‏ها معرفی شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] و در حدیثی، پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم انتظار فرج را افضل اعمال دانسته و فرمود: با آمدن او حزن از شیعه برداشته می‏شود.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در حدیث دیگر حضرت انتظار فرج را برترین جهاد در راه خدا دانسته است. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]تعبیرات بلندی که در این روایات به کار رفته است، نشانگر اهمّیت مسئله انتظار است. در پاره‏ای از روایات نیز فضیلت انتظار مورد توجه قرار گرفته و این با مراجعه به متون اسلامی و تعبیراتی که در روایات بکار رفته بیشتر روشن می‏شود، از جمله آن روایات، روایتی است که از امام صادق‏علیه السلام نقل شده است. شخصی از امام صادق‏علیه السلام درباره کسی که انتظار ظهورحکومت حق را می‏کشد و در این حال از دنیا می‏رود سوءال کرد، حضرت در جواب فرمود: او همانند کسی است که با رهبر این انقلاب در خیمه او بوده باشد، سپس کمی سکوت کرد و فرمود: مانند کسی است که با پیامبر اسلام همراه بوده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
و در بعضی از روایات چنین شخصی همانند شمشیر زنی که در راه خدا شمشیر می‏زند مطرح شده است، یا همانند کسی که در خدمت پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم با شمشیر بر مغز دشمن بکوبد و یا همانند کسی که زیر پرچم قائم بوده باشد و یا همانند کسی که پیش روی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جهاد کند و یا همانند کسی که با پیامبر شهید شود، معرفی شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در بعضی از روایات ثواب انتظار همچون ثواب روزه‏دار، شب زنده‏دار بیان شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] و یا مسئله انتظار در ردیف ایمان به خدا و رسول الله‏صلی الله علیه و آله و سلم قرار گرفته است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] (با دقت در تعبیراتی که در این روایات به کار رفته، فضیلت انتظار کاملاً روشن می‏شود).
درباره آثار انتظار، باید گفت که انتظار خود یکی از ریاضت‏های مهم نفس است بدان حد که گفته شده انتظار از قتل شدیدتر است و لازمه این امر مشغول کردن قوه مفکره و توجه قوه خیال به طرف امر منتظَر است، و این باعث دو امر می‏شود: الف) قوه مفکره باعث زیاد شدن قوا با اعمال است. ب) قوه مفکره باعث می‏شود که همه قوا را به یک امر متوجه سازد.
از طرف دیگر انتظار باعث تسکین دردها و آسان شدن مصیبت‏ها می‏شود، چون انسان منتظر می‏داند که آینده انسان روشن است و روزی خواهد رسید که زمین پر از قسط و عدل خواهد بود و این وعده‏ای است قطعی که از زبان مبارک پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم جاری شده است. اگر در روایات، انتظار فرج بزرگترین فرج‏ها شمرده شده است به همین خاطراست.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
علاوه بر آنچه گفته شد، لازمه انتظار از جهت محبت این است که انسان انتظار داشته باشد که از اصحاب و شیعه بلکه از اعوان وانصار حضرت مهدی(عج) باشد و لازمه این امر هم این است که انسان بتواند لیاقت مصاحبت حضرت و جهاد در رکاب او داشته باشد، و برای این منظور برای اصلاح نفس و تهذیب اخلاق خویش تلاش می‏کند، از طرف دیگر انتظار باعث می‏شود که مقدمات و وسایل لازم را برای غلبه حضرت بر دشمنانش آماده نماید و لازمه آن نیز تحصیل علوم و معارف است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]دیگر آثار انتظار را می‏شود به نحو زیر بیان کرد:
1. به جریان افتادن نیروهای نهفته و سرمایه‏های راکد انسان در پرتو دوران سخت انتظار.
2. پالایش درون و به مرحله خلوص رساندن به جهت طولانی شدن دوران غیبت.
3. معنا یافتن زندگی در پرتو پویایی معارف به هدف . با نگاه تطبیقی به زندگی بدون هدف و فرجام آن که تهی شده از درون و روزمرگی است.
4. رشد قدرت تحمل در برابر ناملایمات و تنگناها به جهت قداست و عظمت هدف که در انتظار حضرت بودن، معنا می‏یابد.
5. فراتر رفتن از مرز انسان متعادل و رسیدن به مرحله انسان متعالی.
6. از مرحله رنج‏های حقیر مادی رها شدن و به وادی رنج‏های عظیم معنوی و دغدغه‏های بزرگ انسانی گام نهادن و هم چون رنج انتظار راستین و طولانی را به دوش کشیدن و چشم به دروازه‏های روشن ظهور داشتن.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
امّا سخن درباره ویژگی‏های منتظران، ابتدا باید به این نکته توجه داشت که این طور نیست که هر کس که مدعی انتظار فرج است در ردیف منتظران واقعی قرار گیرد، بلکه کسانی که ادعای انتظار دارند باید دارای شرایط و ویژگی‏هایی باشند تا منتظر واقعی به آنها صدق کند.
وقتی روایاتی که در این باره وارد شده، مورد مطالعه قرار گیرد، به دست می‏آید که معصومین‏علیهم السلام ویژگی‏های خاصی را برای منتظران واقعی قائل شدند، امام صادق‏علیه السلام در روایتی می‏فرماید: هر کس دلشاد است که از یاران حضرت قائم به شمار آید باید چشم به راه او باشد و به پارسایی و نیکویی رفتار نماید، چنین کسی منتظر حقیقی است، پس بکوشید و انتظار بکشید، گوارا باد شما را ای گروه بخشوده شدگان.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در بعضی از روایات دشواری حفظ دین در زمان انتظار، به کشیدن دست به خارها تشبیه شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]بنابراین یکی از ویژگی‏های منتظران واقعی حفظ دین و تقوا می‏باشد. در بعضی روایات دیگر از جمله ویژگی‏های منتظران واقعی شک نکردن و تردید نداشتن و انکار نکردن و عجله نکردن در تحقق این امر شمرده شده است.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
امام حسین‏علیه السلام نیز در روایتی درباره ویژگی‏های منتظران واقعی می‏فرماید: «در مسئله غیبت عده‏ای به تردید می‏افتند و عده‏ای ثابت قدم می‏مانند. امّا کسانی که در مقابل اذیّت‏ها و تکذیب‏ها صبر پیشه کنند به منزله جهاد کنندگان در محضر رسول الله‏صلی الله علیه و آله و سلم هستند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] از این روایت به خوبی به دست می‏آید که یکی از ویژگی‏های منتظران، صبر در مسئله انتظار است.
امام سجّاد علیه السلام نیز در حدیثی ضمن تمجید از منتظران واقعی یکی از شرایط و ویژگی‏های آنها را اعتقاد به امامت حضرت مهدی‏علیه السلام می‏داند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
امام موسی بن جعفرعلیه السلام از جمله ویژگی‏های منتظران واقعی را ثابت قدم
بودن در پذیرش ولایت اهل بیت‏علیهم السلام و برائت جستن از دشمنان آنها می‏داند و می‏فرماید چنین افرادی از ما هستند و ما هم از آنها....[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
آنچه بیان شد از جمله ویژگی‏های منتظران واقعی بود که در لسان روایات وارد شده است. درباره آسیب شناسی انتظار و جنبه تخریبی آن، باید گفت انتظار دوگونه است: انتظاری سازنده، تحرک بخش و تعهدآور، این نوع انتظار همانگونه که گذشت با فضیلت‏ترین عبادت شمرده شده است . در مقابل انتظاری است ویرانگر، بازدارنده، و فلج کننده، این دو نوع انتظار معلول دو نوع برداشت از ظهور عظیم تاریخی مهدی موعود(عج) است.
در انتظار ویرانگر، نوع برداشت از انتظار این است که، ظهور و قیام حضرت صرفاً ماهیت انفجاری دارد، و از اشاعه ظلم‏ها، تبعیض‏ها، اختناق‏ها و حق‏کشی‏ها ناشی می‏شود، و این انفجار وقتی رخ می‏دهد که اصلاح به نقطه صفر برسد و حق و حقیقت هیچ طرفداری نداشته باشد. بنابراین هر اصلاحی در این جریان محکوم است، چون هر اصلاحی یک نقطه روشن است و تا نقطه روشن هست دست غیب ظاهر نمی‏شود، پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعه فساد است.
امّا در انتظار سازنده، نوع برداشت از انتظار این است که ظهور مهدی حلقه‏ای از حلقات مبارزه اهل حق و باطل است که به پیروزی نهایی اهل حق می‏انجامد. سهیم بودن یک فرد در این سعادت موقوف بر این است که آن فرد عملاً اهل حق باشد، بنابراین باید اهل حقی باشد نه این که ظهور وقتی محقق می‏باشد که همه اهل باطل باشند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]

...
لذا در روایت وارد شده است که این امر تحقق نمی‏پذیرد مگر این که هر یک از شقی و سعید به نهایت کار خود برسند.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
از طرف دیگر از روایاتی که وظایف و ویژگی‏های منتظران را بیان می‏کند استفاده می‏شود که از جمله آسیب‏هایی که ممکن است در زمان غیبت پدیدار شود، شک و تردید، یأس و نا امیدی، از دست رفتن ایمان و تقوا و از دست دادن صبر در مقابل اذیّت‏ها و حرف‏های نامربوط می‏باشد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
در باره ویژگی‏های منتظر باید گفت از جمله ویژگی‏هایی که همه ادیان توحیدی و حتّی غیر توحیدی در آن اتفاق نظر دارند این است که او شخصیتی بزرگ است که در آخرالزمان به عنوان مصلح ظهور خواهد کرد و زمین را پر از عدل و داد خواهد نمود، همان‏طور که ظلم و ستم آن را پر کرده است و در روایات و متون اسلامی به این مسئله تأکید فراوان شده است.
از دیدگاه اهل سنت، منتظَر علاوه بر داشتن ویژگی‏های قبلی، ویژگی‏های دیگری نیز دارد، از جمله آنها این است که او از تبار قریش و از سلاله نبی گرامی اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم و از فرزندان فاطمه بنت رسول الله‏صلی الله علیه و آله و سلم می‏باشد و اسم او همان اسم پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم است.
امّا شیعه، ضمن پذیرش ویژگی‏های قبلی، ویژگی‏های دیگری نیز قائل هستند و این ویژگی‏ها نه یک ادعا بلکه برگرفته از روایاتی متواتری است که از نبی گرامی اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه‏علیهم السلام نقل شده است. از جمله آنها این است که: او از اهل بیت است و دوازدهمین جانشین پیامبر اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم که از طرف خداوند نصب شده است و نهمین فرزند از فرزندان امام حسین علیه السلام بوده و اسم او اسم پیامبر و کنیه او کنیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‏باشد. او فرزند خلف امام حسن عسکری یازدهمین امام شیعیان می‏باشد و هم اکنون بنا به مصلحتی که خداوند می‏داند در حال غیبت به سر می‏برد. وقتی ظهور کند کار ناتمام را به اتمام می‏رساند و حکومت جهانی را تشکیل می‏دهد و همه در حکومت حضرتش به حق خود خواهند رسید. او احکام الهی را صد در صد به اجرا درخواهد آورد.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
منتظران واقعی باید همچنان انتظار بکشند تا او از پرده غیب بیرون آید و با نور پرفروغ خود زمین را نورافشانی کند و ریشه ظلم و ستم را بخشکاند. به امید رسیدن آن روز که با روءیت جمال پرنورش، انتظار منتظران به پایان رسد. نویسنده : فروهی، ناصر

• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تاریخ غیبت کبری، ص 291؛ قیام و انقلاب مهدی، ص 14.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تاج العروس، ج7، ص 539 و فرهنگ فارسی معین، ج1، ص 364.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مکیال المکارم، ج2، ص 218.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تفسیر نمونه، ج7، ص 382 ؛ منتخب الأثر، ص 419.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] رسالت جهانی حضرت مهدی(عج)، ص 241.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین و تمام النعمة، ص256288.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تاریخ ادیان، ص 318 و ص 476؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص 1373.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کتاب مقدس، مزامیر، مزمور 10 13.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کتاب مقدس، مزامیر، مزمور 37.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] انجیل لوقا، فصل دوازدهم.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] انجیل متی، فصل 24.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] سپیده امید، ص 48.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] فلسفه دین، ص 18.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] الإمام المهدی عند أهل السنة، ص 397 و موسوعة الإمام المهدی، ص 12.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 555.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] الفتوحات المکیه، ج3، ص 327.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] برای مطالعه بیشتر رجوع شود به کتاب امامان ما از دیدگاه اهل سنت، ص 479.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] لوائح الأنوار البهیئة، ج2، ص 80 به نقل از المهدی المنتظر، ج1، ص 44.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] المهدی المنتظر، ج1، ص 40.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] ر.ک. المهدی المنتظر، ج1، ص 40 الی 46.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منهاج السنة، ج4، ص 211؛ المهدی المنتظر، ج1، ص 60؛ شرح نهج البلاغه، ج1، ص 281.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] غیبت کبری، ص 8؛ الیوم الموعود بین الفکر المادی والدینی، ص 636؛ الهیات، ج2، ص 632.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحار، ج51، ص 74 ؛ کشف الغمة، ج2، ص 446.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منتخب الأثر، ص 492.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منهاج السنة، ج4، ص 211؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج1، ص 281.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] سوره اعراف، آیه71.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] سوره توبه، آیه52.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج52، ص 110و ص 127 و بحارالانوار، ج13، ص 279.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کتاب الغیبة، ص 200، ج16.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کافی، ج2، ص 22، ج13.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین وتمام النعمة، ص 377.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کافی، ج2، ص 21 و مستدرک الوسائل، ج1، ص 73.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] من لا یحضره الفقیه، ج4، ص 381.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] وسائل الشیعه، ج19، ص 75؛ بحار الأنوار، ج10، ص 352.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج36، ص 326.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 50، ص 317.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 74، ص 143.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج52، ص 126.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 52، ص 126؛ اکمال الدین وتمام النعمة، ص 645 644.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مکیال المکارم، ج2، ص 213.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مکیال المکارم، ج2، ص 217.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 36، ص 386.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] المهدی، ص 210.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مهدویت، ص 136؛ تفسیر نمونه، ج7، ص 383.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منتخب الاثر، ص 498؛ بحارالانوار، ج52، ص 140؛ الغیبة نعمانی، ج 16، ص 27.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] بحارالانوار، ج 51، ص 135.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] مکیال المکارم، ج2، ص 209.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] تاریخ غیبت کبری، ص 12؛ کمال الدین وتمام النعمة، ص 317.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] همان، ص 12 و کمال الدین، ص 320.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین، ص 361.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] قیام و انقلاب مهدی، ص 53.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین وتمام النعمة، ص 346، ج32.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] منتخب الأثر، ص 478.
• [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ] کمال الدین، ص 331 ؛ تفسیر البرهان، ج3، ص 150.

منابع:
مجله کلام اسلامی، بهار 1384 - شماره 53 (از صفحه 80 تا 92)

وظیفه چهاردهم و پانزدهم ؛گریستن و گریاندن و خود را به گریه کنندگان شبیه نمودن بر فراق آن حضرت


گريستن و گريانيدن و خود را شبيه به گريه کنندگان نمودن در فراق آن حضرت و به جهت مصيبت‏ها و محنت‏ها و اندوه‏هايي که بر او رسيده است [از وظايف مؤمنان است] و بر اين دلالت دارد به طور عموم و خصوص روايات متعددي که در اين باب آمده، از جمله:
1 - در مجلّد دهم بحار و غير آن از حضرت رضاعليه السلام آمده که فرمود: هر آن کس که مصيبت ما را متذکّر شود، پس به خاطر آنچه بر ما وارد شده است بگريد و بگرياند، روز قيامت با ما، در درجه‏مان خواهد بود و هر آن‏که مصيبتمان برايش يادآوري شود، پس بگريد و بگرياند،روزي که چشم‏ها اشکبار خواهند بود ديدگانش گريان نشود. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
2 - در همان کتاب از امام صادق‏ عليه السلام آمده که فرمود: هر کس ما را ياد کند يا نزد او ياد شويم، پس از چشمش همچون بال پشه‏اي اشک بيرون آيد، خداوند گناهانش را مي‏آمرزد هرچند که همچون کف دريا باشد. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
3 - در حديث مسمع پيش‏تر گذشت که آن حضرت‏عليه السلام فرمود: هيچ چشمي بر ما نگريد، مگر اين‏که به ديدن کوثر متنعم گردد و هرکس ما را دوست مي‏دارد، از آن خواهد نوشيد.... [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]و نيز در حديث مسمع آمده که امام صادق‏ عليه السلام فرمود: پس هرکس از روي مهر نسبت به ما و به خاطر آنچه [از مصايب] بر ما رسيده بگريد، جز اين نيست که خداوند بر او رحمت آرد، پيش از آن‏که اشک از چشمش بيرون بيايد و چون اشک‏هايش بر گونه‏اش جاري شود، اگر قطره‏اي از اشک‏هايش در جهنم بيفتد، آتش آن را خاموش خواهد ساخت، به طوري که حرارتي براي آن نماند. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
4 - در بحار از حضرت امام صادق‏ عليه السلام آمده که فرمود: هر کس ديده‏اش در راه ما گريان شود، به خاطر خوني که از ما به ناحق ريخته شده، يا حقّي که از ما سلب گرديده، يا حرمتي که از ما هتک شده، يا به خاطر يکي از شيعيانمان، خداوند تعالي به خاطر آن اشک، سال‏ها جايگاهش را در بهشت قرار خواهد داد. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
5 - در بحار به نقل از امالي شيخ طوسي و فرزندش حديث مسندي از مولايمان حضرت امام حسين بن علي ‏عليه السلام آورده که فرمود: هيچ بنده‏اي نيست که چشمانش قطره‏اي اشک بر ما بريزد، يا اين‏که ديدگانش به خاطر ما اشک‏آلود گردد، مگر اين‏که خداي تعالي به سبب آن، سال‏ها او را در بهشت جاي دهد. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
احمد بن يحيي اودي گويد: حضرت حسين بن علي‏ عليه السلام را در خواب ديدم، پس عرضه داشتم: حديث گفت مخول بن ابراهيم برايم، از ربيع بن المنذر، از پدرش، از شما که فرموده‏ايد: هيچ بنده‏اي نيست که چشمانش قطره‏اي اشک بر ما بريزد، يا اين‏که ديدگانش به خاطر ما اشک‏آلود گردد، مگر اين‏که خداي تعالي به سبب آن، او را سال‏ها در بهشت جاي دهد؟ فرمود: آري. عرض کردم: پس من اين حديث را بدون واسطه از شما شنيدم.
6 - در کامل الزيارات و بحار از حضرت علي بن الحسين زين العابدين‏ عليه السلام روايت شده که فرمود: هر آن مؤمني که چشم‏هايش به خاطر کشته شدن حسين بن علي‏عليهما السلام قطره اشکي بريزند، تا اين‏که بر گونه‏اش جاري شود، خداوند به سبب آن در بهشت منزل‏هايي به او خواهد داد، که قرن‏ها در آن‏ها سکونت نمايد. و هر آن مؤمني که به خاطر اذيتي که از دشمنانمان در دنيا به ما رسيده، ديدگانش اشک‏آلود گردد تا اين‏که بر گونه‏اش جاري شود، خداوند به سبب آن در بهشت جايگاه شايسته‏اي برايش قرار خواهد داد. و هر آن مؤمن که در راه ما اذيتي به او رسد و از تلخي اذيتي که در راه ما به او رسيده، چشمانش گريان شود تا آن‏که بر گونه‏اش جاري گردد، خداوند آزردگي را از چهره‏اش دور خواهد ساخت و روز قيامت او را از خشم خويش و آتش دوزخ در امان خواهد داشت. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
7 - در بحار از امام صادق ‏عليه السلام آمده که به فضيل بن يسار فرمود: اي فضيل! هر کس ما را ياد کند يا نزد او ياد شويم، پس به مقدار بال مگسي از چشمش اشک بيرون آيد، خداوند گناهانش را مي‏آمرزد، اگرچه بيش از کف دريا باشد. [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]
8 - در حديث ديگري از آن حضرت‏ عليه السلام روايت است که فرمود: هر کس که ما نزد او ياد شويم، پس ديدگانش گريان شود، خداوند صورتش را بر آتش حرام خواهد ساخت.[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]