موضوع: از خواب پریدنِ شیرخواران؛ کابوس مادران

«پسر ده و نیم ماهه‌ی من تو خواب می‌ترسه و با گریه و بغض بیدار می‌شه. حداقل شبی یه بار این طوری می‌شه گاهی هم بیش‌تر... به نظرتون خواب می‌بینه؟؟ آخه بچه تو این سن چه خواب ترسناکی ممکنه ببینه؟؟»


از خواب پریدن شیرخواران؛ کابوس مادران


راستش برخی از بدخوابی‌ها و از خواب‌پریدن‌های ناگهانی شیرخواران و کودکان دلیل جسمی دارد مانندِ انواع عفونت‌ها یا خیس‌شدنِ پوشک یا دندان درآوردن یا غلت زدن و افتادن پتو (یا چیزهای دیگر) روی راه تنفس؛ در برخورد با چنین مشکلی نخست باید علت‌های جسمی و بیماری‌ها را بررسی کرد اما اگر هر شب این داستان تکرار می‌شود، باید علت را در جای دیگری یافت.

هراس شبانه یا night terror در پنج تا پانزده درصد کودکان چهار تا شش سال رخ می‌دهد، هر چند ممکن است حتا در شیرخوارانِ نه ماهه هم دیده شود. از نظر تخصصی، این هراس‌های شبانه به دلیلِ بیدار شدنِ ناکامل از یکی از مراحل عمیق خواب است که در آن خواب دیده نمی‌شود. کودک در این حالت ممکن است ناگهان جیغ بزند و گریه کند و بلرزد اما بیش از آن که ترس‌خورده به نظر برسد، گیج و گنگ است. کودک (حتا اگر چشم‌هایش باز باشد) اصلن بیدار نیست و (اگر بتواند سخن بگوید) روز بعد یادش نمی‌آید که دیشب چه رخ داده است. کودکی که دچار هراس شبانه شده در یکی از مراحل خواب گیر کرده و به همین دلیل هوشیار نیست و با هیچ کاری آرام نمی‌شود و مادر و پدر خود را به وحشت می‌اندازد.

تفاوت هراس شبانه با کابوسدر این است که سن آغاز کابوس در سه-چهار سالگی است و دیدن کابوس در مرحله‌ی دیگری از خواب رخ می‌دهد (مرحله‌ی خواب دیدن یا مرحله‌ی حرکت‌های سریع چشم). معمولن کودک در ساعت‌های نزدیک به سپیده‌دم از کابوس می‌پرد، تصور روشنی از عامل ترس خود دارد، به‌خوبی یادش می‌آید که چه خواب بدی دیده و چه بسا از به خواب رفتنِ دوباره هراس داشته باشد. هراس شبانه معمولن در یک سوم آغازینِِ خواب (سه چهار ساعت پس از به خواب رفتن، ساعت دو نصفه شب) با گریه و جیغ شدید رخ می‌دهد و بیشتر در کودکانی دیده می‌شود که در درازای روز خسته شده‌اند. این وضعیت ممکن است از دو-سه دقیقه تا سی دقیقه به درازا بکشد.

چاره چیست؟ می‌توان به کودک شیر داد تا به مرحله‌ی عمیق‌تر خواب فرو برود و یا او را به بیرون خانه یا اتاق دیگری با دمای متفاوت برد تا شاید از خواب بیدار شود. یادتان باشد که کودک در این حالت اصلن بیدار نیست و اصلن نمی‌داند چه کسانی دور و برش هستند. پدر و مادر باید خونسرد بمانند و در کنار کودک بنشینند تا این وضعیت به پایان خود برسد. معمولن در پانزده تا بیست دقیقه کودک خود به خود آرام می‌شود و دوباره به خواب می‌رود و روز بعد یادش نمی‌آید که چه ترسی در دل مادر و پدر خود انداخته است. بهتر است شما هم به یادش نیاورید!

آیا می‌شود پیش‌گیری کرد؟ کودکانی که با تن ِ خسته و آشفته به بستر می‌روند بیشتر دچار هراس شبانه می‌شوند. شیرخواران (زیر یک سال) باید در شبانه روز سیزده-چهارده ساعت بخوابند که شامل دو چُرت روزانه هم می‌شود و کودکان بزرگ‌تر به نه-ده ساعت خواب با یک چرت یک‌ساعته‌ی روزانه نیاز دارند. پس اجازه دهید مدت چُرت روزانه‌ی کودک‌تان افزایش یابد یا صبح‌ها بیشتر بخوابد یا زودتر به خواب برود. پیش از خواب هم مدتی وقت بگذارید تا کودک به آرامش برسد و کارهایی چون حمام‌کردن، لالایی، قصه‌خواندن و در آغوش کشیدن را انجام دهید. چون هراس‌های شبانه در نخستین بخش شب و پس از گذشت دو-سه ساعت از به خواب رفتنِ کودک و معمولن در یک ساعت مشخص رخ می‌دهد، می‌توان پانزده دقیقه پیش از آغاز این حالت، کودک را به‌آرامی از خواب بیدار کرد تا الگوی خواب و مراحل آن تغییر کند و هراس شبانه به دلِ دلبند شما راه نیابد.