موضوع: اهمیت و آثار بسم الله

محمدمهدی رشادتی
اهمیت و آثار بسم الله

از امام رضا علیه السلام درباره تاثیر «بسم‌الله» سؤال شد؟ فرمود: وقتی کسی می‌گوید: «بسم‌الله» معنایش این است که من داغی از نشانه‌های الهی را بر خود می‌نهم که همان عبودیت و بندگی است. (عیون‌ اخبار‌الرضا ج 1 ص 536) از جمله شیوه‌های بسیار موثر در اصلاح شخصیت و به تبع آن تغییر رفتار آدمی، این است که سفارش شده آغاز کارهایمان را به نیت خدایی و به طور مشخص با - بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم- آراسته کنیم. بین مردم جهان رسم است که هر عمل با ارزشی را به نام یکی از بزرگان شروع می‌کنند و آن کار را با آن شخصیت مرتبط می‌نمایند.
اما همه اشیاء عمرشان کوتاه و فانی است، لذا باید به خدایی که همیشه جاوید است کار را مرتبط ساخت. نام انبیاء و آثارشان اگر باقی است به همین دلیل است.
خداوند به پیامبرخود صلواة الله علیه و آله در نخستین مرحله تبلیغ دستور می‌دهد که با نام خدا شروع کن: اقرا باسم‌ربک الذی خلق (علق/1) حضرت نوح علیه السلام به یارانش در کشتی دستور می‌دهد که با نام خدا حرکت و توقف کنند: بسم‌الله مجرا‌ها و مرسی‌ها (هود 41) حضرت سلیمان علیه السلام در نامه خود به ملکه شهر سبا آن را با نام خدا آغاز می‌کند: انه من سلیمان و انه بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم (نمل/30) در روایت آمده که هر عمل مهم که بدون گفتن نام خدا آغاز گردد، بی‌فرجام و ناقص است. کل امر ذی بال لم یذکر فیه اسم‌الله فهو ابتر. (تفسیر نمونه ج 1 ص7).
از امام پنجم علیه السلام نقل است که شایسته است هنگامی که کاری را شروع می‌کنیم چه کوچک و چه بزرگ بسم‌الله بگوییم تا مبارک و خجسته گردد. به تعبیر علامه طباطبایی پایداری و بقاء هر عمل وابسته به مقدار ارتباطی است که با خدا دارد. (المیزان ج 1 ص 37) به بنده‌‌ای روز قیامت امر می‌کنند که وارد دوزخ شود. وقتی به کنار دوزخ می‌رود می‌گوید: «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم� � پس از آن، آتش جهنم هفتاد هزار سال راه از او دور می‌شود.
نامه عمل شخصی را که پر از بدی است به او می‌‌دهند تا بخواند. وی بنا بر عادت موقع باز کردن آن بسم‌الله می‌خواند و می‌بیند همه‌اش سفید است و پاک است. به فرشتگان می‌گوید: در اینجا چیزی نوشته نیست تا بخوانم. پاسخ می‌دهند به برکت بسم‌الله همه بدی‌‌ها محو گردید. هر کس بسم‌الله را بخواند خداوند به عدد هر حرفی از آن (که تعدادش 19 حرف است) چهار هزار حسنه بنویسد و چهار هزار بدی محو نماید و چهار هزار درجه او را بالا می‌برد. اگر معلمی بسم‌الله‌ را به کودکی بیاموزد، خود معلم، کودک و پدر و مادر کودک از جهنم نجات پیدا می‌کنند. (منهج‌الصادقین ج 1 ص 36-37)
فرمودند وقتی برای ادرار کردن یا غیر آن برهنه شدید بسم‌الله بگوئید. زیرا بدون شک در این صورت شیطان به شما نگاه نمی‌کند تا کارتان تمام شود. ذکر نام خدا هنگام وضو، باعث می‌شود که تمام بدن پاک گردد و این کار در واقع کفاره گناهان بین دو وضو خواهد بود و بدون نام خدا فقط آن مقدار از بدن که آب وضو به آن برسد پاک می‌شود. (ثواب الاعمال و عقاب‌الاعمال ص 35).
نقل می‌کنند: زن مومنی که تمام کارهایش را با بسم‌الله آغاز می‌کرد، شوهر منافقی داشت که سعی می‌کرد او را از گفتن بسم‌الله باز دارد، روزی کیسه‌ای پر از طلا به زن داد تا آن را به رسم امانت نگه دارد: زن نیز با گفتن بسم‌الله کیسه را در گوشه‌ای پنهان کرد، روز بعد مرد کیسه طلا را دزدید و آن را به دریا انداخت تاهمسرش را شرمنده کند. پس به مغازه خود برگشت.
در اثنای آن روز مرد دو ماهی تازه از صیادی خرید و آن را به درب منزل فرستاد تا برای ناهار آماده کند. زن ناگهان کیسه طلا‌ها را در شکم ماهی یافت. آن را شناخت و بلافاصله با بسم‌الله در همان محل پنهان کرد.
وقتی مرد برگشت، کیسه را طلب کرد و زن فورا با بسم‌الله رفت و طلا‌ها را آورد. شوهر بسیار متعجب و شرمنده شد و سجده شکر کرد و توبه نمود و از آن پس از جمله مومنان گردید. (هزار و یک حکایت قرآنی ص 26).
حضرت موسی علیه السلام را دل‌درد شدیدی عارض شد. عرض کرد: خدایا چه باید کرد؟ خطاب آمد، در بیابان از فلان گیاه بخور. موسی خورد و شفا یافت. مدتی بعد همان درد سراغش آمد و این بار نیز در پی همان گیاه رفت و خورد اما دردش شدیدتر شد.
گفت: خدایا بار اول شفا یافتم چرا این دفعه بدتر شدم؟ فرمود: تو نوبت اول از جانب من و با نام من سراغ گیاه رفتی و شفا پیدا کردی، اما این دفعه از جانب خودت و بی نام من از آن خوردی که به جای درمان دردزا شد.
مگر نمی‌دانی که دنیا همه زهر کشنده است و دوای آن نام و یاد من می‌باشد. (نسیم حیات ج1 ص 26).