موضوع: پیدایش تشیع از چه زمانی بوده ؟

پرسش:
منشأ تاریخی پیدایش تشیع به چه زمانی بازمی‌گردد؟
پاسخ:
درمورد منشأ تاریخی پیدایش شیعه و ظهور آن، نظرات گوناگونی از سوی مورخین ارائه شده است که در اینجا به نحو اجمال به اهم آنها اشاره می‌کنیم:
1- ظهور تشیع در عصر حضرت پیامبر اکرم صلواة الله علیه و آله
شیعه امامیه معتقد است که بذر اولیه تشیع را خداوند در قرآن کریم نشانده است و حضرت پیامبر اکرم صلواة الله علیه و آله در طول دوران رسالتش آن را آبیاری کرده است. بنابراین شجره طیبه تشیع در زمان حضور نبی گرامی اسلام صلواة الله علیه و آله به ثمر نشسته و به همین جهت عده‌ای در زمان حضرت پیامبر اکرم صلواة الله علیه و آله به این عنوان معروف بوده‌اند؛ مثل: سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن ‌اسود و....
2- ظهور تشیع در سقیفه
بعضی از تاریخ‌نگاران اهل سنت معتقدند: هنگامی که در سقیفه عده‌ای به تبع نص به دنبال حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام رفتند تشیع به وجود آمد. ابن خلدون در تاریخش ج سوم ص364، دکتر حسن ابراهیم حسن در کتاب تاریخ‌الاسلام، ج1، ص371، احمد امین مصری در کتاب فجرالاسلام، ص266، و محمد عبدالله عنان در کتاب تاریخ الجمعیات السریه، ص26 از نویسندگان اهل سنت و جولد تسهیر شرق‌شناس معروف در کتاب العقیده و الشریعه فی‌الاسلام، ص1‍74 این نظر را پذیرفته‌اند.
3- ظهور تشیع هنگام قتل عثمان
گروهی نیز عقیده دارند که هنگام حمله مردم به خانه عثمان و کشتن او، تشیع ظهور پیدا کرده است. از میان اهل سنت، ابن‌خرم اندلسی در کتاب الفصل، ج2، ص78 و دکتر علی سامی‌النشار در کتاب نشأه الفکر الفلقی فی‌الاسلام، ج2، ص78 و از بین شرق‌شناسان، فلها وزن در کتاب الخوارج و الشیعه، ص146 این نظر را پذیرفته‌اند.
4- ظهور تشیع پس از شهادت حضرت امام حسین‌ بن علی علیه السلام
دکتر کامل مصطفی شبیبی در کتاب الصله بین التصوف و التشیع، ص23 معتقد است که تشیع و شیعه پس از شهادت حضرت امام حسین‌ بن علی علیه السلام ظاهر گشته است.
5- تأثر تشیع از افکار فارسیان
برخی معتقدند که فکر و اندیشه تشیع برخاسته از افکار ایرانی است که به پایتخت اسلام نفوذ کرده است. از میان شرق‌شناسان، دوزی در کتاب تاریخ المذاهب الاسلامیه، ج1 ص41، فان فلوتن(همان)، براون در کتاب فجرالاسلام، ص111، و از میان اهل سنت احمدامین مصری (همان) و احمد عطیه‌الله در کتاب القاموس الاسلامی، ج3، ص222 چنین نظری را ابراز کرده‌اند.
6- تشیع متأثر از افکار عبدالله ابن‌سبا
عده‌ای معتقدند که تشیع متأثر از افکار عبدالله‌بن سبا که در عصر عثمان مسلمان شد می‌باشد. برخی از این افراد عبارتند از: دکتر علی سامی‌النشار در کتاب نشأه الفکر الفلسفی فی‌الاسلام، ص18، سید محمدرشید رضا در کتاب السنه و الشیعه، ص6، شیخ محمد ابوزهره در کتاب المذاهب الاسلامیه، ص64، و ابوالحسن ملطی در کتاب التنبیه والرد علی اهل ‌الاهواء و البدع، ص25
لازم به ذکر است که از میان تمامی این دیدگاه‌ها و نظرات، قول اول که همان نظر شیعه امامیه است ازنظر ما معتبر و صحیح می‌باشد.