عذاب قبر
عالم برزخ متوسط بین دنیا و آخرت است و برخی خصوصیات این جهان را از قبیل "محدودیت زمانی" داراست ولی در عین حال مربوط به عالم عقبی و اولین مرحله عالم ملکوت است. آیات و روایات متعددی گواه برآنست کهانسان مؤمن در عالم برزخ متنعم به نعمتهای الهی است چنانکه در خبر است: القبر اما روضه من ریاض الجنه و اما حفره من حفر النیران برزخ یا بوستانی از گلزار بهشت است و یا حفرهای از گودالهای آتش.
و نیز روایات زیادی صراحت دارد که اعمال انسان در قبر با او همراهند و پشتیبان یا عذاب دهنده اویند تا در قیامت بر خداوند عرضه شوند. البته برخی از مؤمنین نیز در قبر معذبند و این عذاب کفاره گناهانشان خواهد بود تا در قیامت وارد بهشت گردند.
نکته دیگر آن که آنچه در قبر مورد سؤال است نوعاً اعتقادات انسان میباشد ولی بررسی تفصیلی اعمال مربوط به قیامت است.
برای آگاهی بیشتر ر. ک: 1- حیات برزخی، علی محمداسدی 2- عالم برزخ در چند قدمی ما، محمدی اشتهاردی 3- سیاحت غرب، نجفی قوچانی 4- معاد شناسی، آیتاللَّه طهرانی
در رابطه با مسأله فشار و عذاب قبر ابتدا باید مفهوم واقعی آن را شناخت و سپس فلسفه آن را کاوید. دقت در متون دینی به این نکته راهبر است که مقصود از فشار قبر این نیست که در این قبور خاکی محسوس- که جزئی از عالم ماده است- فشاری بر بدن مادی انسان ها وارد میشود. بلکه مقصود از قبر در بسیاری از روایات عالم برزخ است و مقصود از "فشار" عذاب خاصی است که انسان درآن عالم متناسب با کنشهای خود میبیند. در رابطه با فلسفه این عذابها باید گفت: سرای آخرت- که اولین مرتبه آن عالم برزخ است- منشأ ظهور ملکات و تجسم اعمال آدمی است. آن جهان هر کس با سرمایه اعتقاد و عمل و کردار دنیایی خویش زیست میکند. اعتقادات ملکات و اعمال صحیحه و فاضله حقایقی نورانی هستند که چهره ملکوتیشان نعمات گوناگون بهشتی است. در مقابل پندارها و کنشهای باطل و ملکات رذیله حقایقی ظلمانی و ناریاند که باطن و ملکوتشان عذابها و فشارهای دوزخی هستند. همین که آدمی از این جهان رخت بربست با همان سرمایهای که اندوخته زندگی خواهد کرد و در دوزخ سیئات یا نعیم حسنات قرار خواهد گرفت. از طرف دیگر عذاب قبر (عالم برزخ) برای برخی از مؤمنان مبتلا به بعضی معاصی نعمت است زیرا مدتی متناسب با کمیت و کیفیت گناه در عذابند و هرگاه میزان لازم از عذاب را چشیدند از آن خارج گشته و با لطف خدای سبحان آمادگی ورود به بهشت را مییابند. صدوق میگوید: علت فشار و عذاب قبر چه بسا کفاره گناهانی است که وی در دنیا مرتکب شده و گرفتاریهای دنیوی و مرض ها و سختی جان سپردن نتوانسته کفاره کامل گناهان باشد.
برخی از آیات و روایات نشانگر زمانمند بودن عالم برزخ است. اما اینکه افراد نسبت به گذر زمان چه احساسی دارند بستگی به جایگاه و موقعیتشان دارد. یعنی آنان که در نعیمند زمانهای طولانی بر ایشان چندان محسوس نیست و اهل عذاب زمان اندک بر ایشان بسیار طولانی مینماید.
قبل از توضیح پیرامون وضعیت قبر توجه به یک نکته ضروری است. مقصود از قبر تنها حفرهای که آدمی را در آن دفن میکنند نیست بلکه فضا و محیط جدیدی است که آدمی با مرگ وارد آن میشود. شبیه آن که آدمی به خواب رفته و در حالی که بدنش در بستر است، اما روح او در جای دیگری سیر میکند. با فرا رسیدن مرگ، آدمی وارد عالم برزخ میشود و تا زمان برپایی قیامت در عالم برزخ میماند.در برزخ، برخی در عذابند و برخی دیگر در نعمت. برخی آزادند و برخی در بند. برخی در نزد خداوند روزی میخورند (مانند شهدا) و برخی نیز از انواع عذابها میچشند در قبر (به معنایی که گفته شد)، از تمامی اعمال و عقاید آدمی، سؤال و بازخواست خواهد شد و دو فرشته الهی برای پرسش از او نزد او خواهند آمد.
البته پاسخهای برزخی در حد دانستهها نیست، بلکه آدمی پاسخهایی میدهد که ملکه او شده و در وجود او رسوخ کرده است. از این رو در روایات آمده است: "قبر، یا بوستانی از گلزار بهشت است و یا حفرهای از گودالهای آتش دوزخ."
و ناگهان مرگ...
فشار قبر:
عذابهاي دردناکي که جسد در قبر مي کشد را فشار قبر مي گويند.
خيلي ها معتقدند که فشار قبر يعني فشار دادن جسد به وسيله ي ديواره ي اطراف قبر که اين فرضيه کاملا غلط است چرا که روح ديدني نيست و فشار قبر هم ديدني نيست قبر جاي تنگ براي جسد است ولي براي روح فضاي بسيار بزرگ و تاريک است که هيچ چيز را نمي توان ديد فشار قبر از اتش و جانوران و ماموران خداوند هستند که به جهت عذاب وارد قبر مي شوند زندگي بعد از مرگ متعلق به روح است و عذابها را هم جسم در قبر و هم روح در عالم برزخ مي بيند پس اگر دردي يا عذابي باشد همه به سراغ روح مي رود هر چند ان را جسد ببيند دردش را روح احساس مي کند امده است فشار قبر از اتش و مواد مذاب مي باشد يعني اتشي را که نکير و منکر به وجود مي اورند موجب مي شود از دهانه ي قبر مواد مذاب وارد قبر شود فضا براي روح بزرگ است از دور جانوراني مانند سگ به او حمله ور مي شوند مار و عقرب بر او مسلط مي شوند و تعدادي افراد با اشکالي بسيار وحشتناک او را مستقيم به گودالهاي اتش مي برند و او را با تازيانه مي زنند و گاهي به سرزمينهاي عذاب دوزخيان مي برند و او را عذاب مي دهند در احاديث و سخنان معتبر امده که منشا فشار قبر از چند چيز است: غيبت دروغ نمامي حسد بر نياوردن حاجت ديگران در صورت بودن توان ندادن سهمين(خمس و زکات) بد اخلاقي به خصوص در خانواده و ... مي باشد که اگر انسان تا قبل از مرگ بخشيده نشود هيچ بلايي سخت تر از عذاب فشار قبر نيست.
قبر...
جايگاه تنگ و تاريک که مردگان را در ان مي گذارند.
در حال گذاشتن جسد در قبر روح نظاره گر اين صحنه است ناگهان متوجه مي شود دور جسدش در قبر پر از جانوراني مانند مار و عقرب و ... است که به جسد او حمله مي کنند و مي بيند که اطرافيان با ان جانوران کاري ندارند انگار انان را نمي بينند روح به خاطر علاقه به جسم به داخل قبر رفته تا جانوران را از جسد دورسازد ولي هيچ کاري نمي تواند بکند و اگر اعمال نيکش زياد باشد اعمال نيک شبيه افراد قوي هيکل وارد قبر مي شوند و ان جانوران را دور مي سازند و اگر اعمال نيکش کم باشد عذاب در قبر شروع مي شود چرا که قبر اولين منزل است دري است که به عالم برزخ باز مي شودپس از خاک سپاري جسد روح در کنار ان مي نشيند(ولي در کتابهاي معتبر چنين امده است که روح در قبر به بدن جسد بر مي گرددو در قبر شخص ميت زنده مي شود و سرش نيز به سقف قبر اثابت مي کند و انگاه متوجه مي شود که مرده و در قبر گذاشته شده است) اما در اينجا به خاطر احاديث و کلام خدا در قران که انسان پس از مرگ زنده نمي شود و تا روز قيامت در خاک دفن خواهد بود و در روز قيامت زنده خواهد گرديد(اکتفا مي کنيم) با ترس به اطراف نگاه مي کند عجب جاي تاريک و ترسناکي است سکوت فراوان همه جا را فرا گرفته جانوران و حشراتي به اين طرف و ان طرف مي روند و گاهي به جسد اسيب مي رسانند چه جايگاه وحشتناکي است.
چنانچه در بهارالانوار چنين امده است:
اي بندگان خدا بعد از مرگ براي کسي که امرزيده نشود شديدتر از مرگ است از قبر و تنگي و غربت ان بر حذر باشيد همانا قبر در هر روز مي گويد من خانه ي غربتم من خانه ي وحشتم قبر يا باغي از باغهاي بهشت و يا گودالي از گودالهاي جهنم است تا اينکه فرمود همانا زندگي و معيشت سخت که خدا دشمن خود را از ان ترسانده عذاب قبر است همانا در قبر نود و نه مار بزرگ بر کافر مسلط مي شوند و گوشت او را نيش مي زنند قبر منزلگاه وحشتناکي است انجا فقط عقايد و ايمان خاص و خالص به خدا نياز است روح با حالت انتظار و وحشت در کنار جسد نشسته انگار اتفاقي در حال شرف است ناگهان زمين و زمان به لرزه در مي ايد صداي فرياد به گوش مي رسد انگار کسي در حال شکافتن قبر است از گوشه ي قبر دو شخص با هيکلي وحشتناک با چشماني قرمز و پر از اتش با چهره اي خشمگين صورتي سياه موهاي بسيار بلند دهاني مانند دهان شتر دندانهاي زرد و بزرگ گوش و بيني بزرگ و سر بالا لباسهايي کهنه و دستاني تابل زده با ناخن هاي بزرگ وارد قبر مي شوند اين دو مامور خدا به نام نکير و منکر(نکير يعني نکره به معناي زشت و بد هيبت و منکر براي افرادي که منکر خدا و روز جزا بودند) هستند تا از عقايد ميت سوال کنند اگر روح توانست جواب انها را با ياري خداوند بدهد که از اين مرحله و از اين منزل خلاصي يافته و به عالم برزخ رجعت مي کند ولي اگر نتوانست جواب سوالات را بدهد ان دو مامور چنان با خشم و غضب با گرزهاي اتشين بر جسد مي زنند که قبر پر از اتش مي شود و عذاب قبر(فشار قبر) محسوب مي شود و در ميان اين اتش جانوراني مانند مار و عقرب به وجود مي ايند که از دهانشان اتش خارج مي شود و جسد را مي گزند و عذابهاي مختلف ديگرکه در انتظارشان است.
نعمت و عذاب قبر
انسان مسلمان به عذاب قبر و پرسشهاي دو ملايك باور دارد و بر اساس دلايل نقلي و عقلي زيرا آنها را حق و درست مي داند:
دلايل نقلي
خداوند متعال مي فرمايد:
(و لو تري اذ يتوفي الذين كفروا الملائكةُ يضربون وجوههم و أدبارهم و ذوقوا عذاب الحريق، ذالك بما قدمت ايديكم و ان الله ليس بظلام للعبيد)” الأنفال” 50”
(اي پيامبر!) اگر ببيني آنگاه كه فرشتگان جان كافران را مي گيرند و بر سر و صورت و پشت و روي آنان (از هر سو) مي زنند و (به ايشان مي گويند:) عذاب دردناك كردارهاي خود را بچيشيد! اين بخاطر كارهايي است كه پيش از اين مي كرده ايد و خداوند به بندگان هرگز كمترين ستمي را روانمي دارد."
همچنين مي فرمايد: (النار يعرضون عليها غدوا و عشيا و يوم تقوم الساعةُ أَدخلو آل فرعون اشد العذاب)” غافر” 46". " و آن آتش دوزخ است كه بامدادان و شامگاهان آنان به آن داخل مي شوند، (اين عذاب برزخ ايشان است) و اما روزي كه قيامت بر پا مي شود( خداوند به فرشتگان فرمان مي دهد) پيروان فرعون( و فرعونيان) را به شديدترين عذاب دچار سازيد."
پيامبر اسلام مي فرمايد: “هر گاه كسي را در درون قبرش قرار دهند و او را تنها بگذارند و بر گردند، او صداي پاي آنان را مي شنود، بعد از آن دو ملايك نزد او مي آيند و او را مي نشانند و خطاب به او مي گويند” تو در مورد محمد چي مي گفته اي( و چه باوري داشته اي؟) انسان مؤمن در جواب مي گويد: من گواهي داده و گواهي مي دهم كه او بنده خداوند و فرستاده اوست. سپس به او گفته مي شود: جايگاهت را در دوزخ خداوند به جايگاهي بلند در بهشت تبديل نموده است و او هردوي آنها را مي بيند.
اما انسان منافق( وكافر) در پاسخ به آن پرسش مي گويد: نمي دانم هماني را مي گويم كه مردم ميگويند. به آنان گفته مي شود، نه درك و معرفت داشته اي و نه از او پيروي كرده اي. و سپس با چكشهايي از آهن چنان بر او زده مي شود كه صداي فرياد او را جن و انس مي شنوند”. و رسول خدا در يكي از دعاهاي خود مي فرمايد: " پروردگارا از عذاب قبر و عذاب آتش و بلاهاي زندگي و مرگ و فتنه دجال به تو پناه مي برم."
ميليون ها نفر از علما و انديشمندان و مؤمنين امتهاي پيامبران پيشين و امت مسلمان به مسايل مربوط به عذاب و نعمت قبر ايمان داشته و باور دارند.
دلايل عقلي
لازمه ايمان به خداوند و ملايك و دنياي آخرت، ايمان به عذاب و يا نعمتهاي قبر و رويدادهاي آن است، زيرا همه آنان جزو ايمان به غيب مي باشند و كسي كه به برخي از آنها ايمان داشته باشد، لازم است به بقيه موارد آن نيز ايمان داشته باشد.
عقل و انديشه انسان هيچيك از مسايل مربوط به عذاب قبر يا نعمتهاي آن و سؤال دو ملايك را انكار نمي كند و آنها را محال نمي شمارد، بلكه بالعكس عقل و انديشه سالم آنها را تصديق مي كند.
گاهي انسان در حال خواب رؤياهاي خوشايندي را مي بيند و از آنها لذت مي برد، به گونه اي كه پس از بيدار شدن نگران مي شود و دلش مي خواهد كه آن رؤيا همچنان ادامه پيدا مي كرد.
گاهي هم رؤياها و كابوسها وحشتناكي را در خواب مشاهده مي نمايد و از آنها دچار اضطراب و وحشت مي گردد، و پس از بيدار شدن بسيار شادمان مي شود، و از كسي كه او را از آن خواب وحشتناك بيدار كرده بسيار سپاسگزاري مي نمايد. و هيچكس تأثير آن رؤياها را بر روان انسان نمي تواند انكار كند، در حالي كه در ظاهر انسان در حال رؤيا چيزي احساس نمي شود، پس چگونه مي توان عذاب و نعمتهاي قبر را انكار نمود؟
فشار قبر چیست؟
پاسخ با نقل قول
فشار قبر 
